Elektrotexnika elektr energiyasidan foydalanib ishlovchi qurilma va mexanizmlarni ishlashini, xamda elektr energiyasini ishlab chiqarish va uni uzatish bilan bog’liq muammolarini o’rganuvchi texnikikaviy fandir

Uch fazali tok zanjirlari Uch fazali o’zraguvchan tok, uning avfzalliklari va manbaalari.
Vaqt birligi ichida sinusoidal qoida bo’yicha o’zgaradigan, bir xil chastotali o’zaro 120⁰ ga siljigan 3 ta EYUK li elektr zanjiri tizimidagi tok, uch fazali tok deyiladi. 1891 yilda mashxur rus elektrotexnigi M.O.Dolivo-Dobrovolskiy tomonidan ixtiro qilingan uch fazali tok generatori, motori va uzatish tizimi, ya’ni uch fazali tizim kompleksi jahon miqyosida elektrotexnikaning fan texnikani etakchi soxasiga aylanishiga asos bo’ldi. Uch fazali EYUK 3 fazali generatorlarda xosil qilinadi. Ushbu generator qo’zg’almas stator va aylanuvchan rotordan iborat. Stator chulg’amlari o’zaro teng qilib o’ralgan bo’ladi.


Uch fazali zanjirlarga iste’molchilarni ulash usullari.
Uch fazali tok zanjirida ikki xil ulanish usullari mavjud. Yulduzchasimonulanish bu uch fazali elektr energiya istemolchilarini shartli ravishda qabul qilingan kirish qismi. AVS chulg’amlar manbaga ulanib, ularning tugallanishi x; u; z; lar o’zaro birlashtiriladi. Bunday ulash Y belgisi bilan belgilanadi. Generator va iste’molchilarni 0 nuqtalarini birlashtiruvchi sim nolinchi (neytral) simi deyiladi. Nolinchi simdan o’tadigan tok I₀ tarzda belgilanadi. Kirxgofning birinchi qonuniga muvofiq neytral simidan o’tadigan toklarni geometrik yig’indisi nolga teng. .

6.3-rasm. Uch fazali tizimda yulduzcha ulanish sxemasi va vektor diogrammalari.
Elektr enegiyasi iste’molchilari yulduz sistemada ulangan bo’lsa liniya kuchlanishlari (U_l) faza kuchlanishlaridan

marta katta bo’ladi.

;
; U_L = ; ; :

I_SA
I_BS
I_AB


6.4-rasm. Uch fazali sistemalarda uchburchaksimon ulanish sxemasi va vektor diаgrammalari.
Uchburchaksimon ulanish esa A fazani tugallanishi x bilan V fazani boshlanishi,V fazani tugallanishi u bilan S fazani boshlanishi, S fazani tugallanishi z bilan A fazani boshlanishini biriktirishdan xosil bo’ladi.

; ; ; ; Δ ; ;