Elektrotexnika elektr energiyasidan foydalanib ishlovchi qurilma va mexanizmlarni ishlashini, xamda elektr energiyasini ishlab chiqarish va uni uzatish bilan bog’liq muammolarini o’rganuvchi texnikikaviy fandir

Tok va kuchlanish stabilizatorlari.
Stabilizatorlarni vazifasi avtomatik ravishda u yoki bu parametrni o’zgarmas qilib ushlab turishdir. Ko’pincha elektrik qurilmalardagi avtomatik tizimlarni ijrochi qurilmalarini meyorida ishlashi uchun manbaa kuchlanishini o’zgarmas qilib ushlab turish talab qilinadi, gidravlik va pnevmatik tizimlarda esa suyuqlik va xavo bosimini bunday ushlab bo’lmaydi. Bu miqdorlarni o’zgarishi ijrochi qurilmalarni soxta ishlab ketishiga sabab bo’lishi mumkin. Ularni belgilangan chegarada ushlab turish uchun stabilizatorlardan foydalaniladi.
YUklama qarshiligining va tarmoq kuchlanishi ma’lum chegarada o’zgartirganda yuklamadagi kuchlanishni berilgan aniqlikda ushlab turuvchi qurilmaga kuchlanish stabilizatori– deb ataladi.

bunda U_kir= U_{kir max}U_{kir min} ;

U_chik= U_{chik max}U_{chik min} bu erda U_kir, U_chik-stabilizatorni kirishdagi va chiqishdagi nominal kuchlanishlari. U_{chik max} U_{kir max}-maksimal va minimal kuchlanishlar.
Parametrik va Kompensatsion stabilizatorlar.
Parametrik stabilizatorlar tuzishda nochiziqli statik harakteristikali elementlardan foydalaniladi. Bunday stabilizatorlar xam o’zgarmas, xam o’zgaruvchan tok zanjirida ishlay oladi. Nochiqli xarakteristikali elementlarga aktiv nochiziqli qarshiliklar; baretterlar, termistorlar, stabilovoltlar, yarim o’tkazgichli diod stabilizator, yarimo’tkazgichli termoqarshiliklar va reaktiv nochiziqli qarshiliklar, to’yingan ferromagnit o’zakli drossellar xamda nochiziq dielektrikli kondensatorlar (varikondalar) kiradi. Aktiv nochiziqli qarshilikli bo’lgan yarimo’tkazgichli termorezistorlar asosan kuchlanish stabilizatorlari tuzishda ishlatiladi. Stabillovolt – biqsima razryadli lampa xisoblanib katta o’lchamli sovuq elektroddan iborat. YArim o’tkazgichli diod – stabilizatorlar germaniyli yoki kremniyli diod demakdir. Stabilovolt va diod – stabilizatorlarni ulanishlari, 38-rasm a) volt-amper xarakteristikalari b) da keltirilgan.

I_t R_d I