Elektrotexnika materiallari

Y 
A 
E 
B 
F 
H 
C 
Joiz ish haroratining eng yuqori 
qiymati 
90 
105 
120 
130 155 
180 
>180 
Ochiq sharoitda ishlatiladigan izolyatsiya materialining sovuqqa chidamliligi 
ham katta ahamiyatga ega. Past haroratlarda, odatda, izolyatsiya materiallari o’z 
dielektriklik xususiyatlarini yaxshilaydi. Normal sharoitda elastik va egiluvchan 
bo’lgan materiallar past haroratlarda (-30

-50

C) qattiq va mo’rt bo’lib qoladi. Bu 
esa kuchlanish ta’siri ostida bo’lgan materialning sinishi (yemirilishi) va 
uskunaning ishdan chiqishiga olib kelishi mumkin. 
Jismning issiqlik o’tkazuvchanligi issiqlik tarqalishining bir turidir. Dielektrik 
izolyatsiyasidagi issiqlik uning qizigan qismidan sovuqroq qismiga yoki tashqi 
muhitga tarqaladi. Dielektrikning issiqlik o’tkazuvchanligi izolyatsiyaning 
issiqlikdan teshilishiga va harorat zarbiga nisbatan chidamliligiga ta’sir ko’rsatadi. 
Jismning 

S yuzasidan o’tuvchi issiqlik oqimining quvvati Fure tenglamasiga 
asosan quyidagicha bo’ladi: 
S
dl
dT
u
u




(2.62) 
bunda:
dl
dT
- harorat gradienti, 

C/m ; 

u
– jismning issiqlik o’tkazish koeffitsienti, 
Vt/mK.
87
87
T.K. Basak. Electrical engineering materials. New Age Intenational, Nil edition. USA, 2009. 71-bet 

---

112 
2.44-rasm. Dielektriklarning issiqlik o’tkazuvchanligi 
Dielektriklarda 

u
qiymati metal materiallariga nisbatan ancha pastdir (2.44-
rasm). G’ovak va bo’shliqlari ko’p bo’lgan dielektriklarda issiqlik o’tkazish 
koeffitsienti eng kichik qiymatga ega bo’lib, ular shimdiriluvchi modda bilan 
to’latilgan holatda mazkur kattalik qiymati o’sadi (2.3-jadval). Kristall 
dielektriklarda 

u
qiymati amorf dielektriklardagiga nisbatan katta bo’ladi. 
Dielektriklarning issiqlikdan kengayishi boshqa materiallar kabi, chiziqli 
kengayishning harorat koeffitsienti orqali aniqlanadi: 
1



K
ldt
ld
TKl
l

. (2.63) 
2.3-jadval.