Energetika fakulteti

6.1-rasm Geotermal energiyasidan energiya olish sxemasi

Afzalligi - uni geotermal suv yoki suv aralashmasi va bugʻ holida (haroratiga qarab) issiq suv va issiqlik bilan ta’minlash, elektr energiyasini olish uchun yoki bir paytning oʻzida shu uch maqsadda foydalanish, bu energiya turining deyarli tugamasligi, atrof-muhitga va vaqtga bogʻliq emasligi, ekologik jihatdan toza va qayta tiklanuvchan ekanligidadir.
Asosiy kamchiligi - yer osti suv qatlamiga qaytadan suvni haydash zaruriyati mavjuddir. Boshqa bir kamchiligi - suvga boshqa minerallar ham aralashib ketishidir.
Gidrotermal energetika. Dunyo okealari katta miqdorda energiya toʻplanadigan xazinadir. Koʻp yillar davomida odamla turli hil yoʻl bilan toʻlqin kuchi, oqim koʻpayishi va kamayishidan hosil boʻladigan energiyadan foydalanishni ixtiro qilganlar. Bu haqida yuqorida koʻrib oʻtildi.
Hozirgi paytda olimlarning diqqat e’tibori okeanlarning yana bir energiya manbai, okean yuzasidagi harorat bilan uning chuqurligidagi harorat farqidan olinadigan energiyaga qaratildi. Okeanning turli joylarida suv harorati har hil boʻladi. Okeandagi harorat farqidan olinadigan energiyasini olish mumkin. Bu turdagi elektr stansiyalarning jihozlari suzib yuruvchi platformalarga oʻrnatilgan boʻlib, elektr energiyasi suv osti kabilari orqali quruqlikka uzatiladi. Bunday elektr stansiyalarining kamchiligi, uning elektr qismlarini zanglashi va issiqlik almashinuvchi qurilmalarning dengiz oʻtlari va hujayralari ish koeffitsiyentining pasligidan iborat. Afzalligi esa bir maromda ishlashi (90-95%) va ekvator hududida yoʻl boʻýi haroratning doimiyligi hamda atrof muhitga salbiy ta’sirning kamligidagir.
Bunday elektr stansiyasida jarayonni ishga tushurish uchun harorat kamida 20-30 daraja farq qilishi kerak. 6.2-rasm

2. rasm Gidrotermal manba.

Tetrotermal energetika. Noananaviy energiya manbalaridan foydalanishning istiqbolli yoʻnalishlaridan biri, bu yer zaminida issiq qattiq jinsli tetrotermal resusrlarni olish. Bundan ajralgan harorat turli
istemolchilarga xonalarni isitish va issiq suvdan foydalanish uchun yyetarli boʻlishi mumkin.
Yer tagidagi 250^o C dan kam boʻlmagan haroratli issiqlikni tahminan 70 km, yuqori haroratli zonalarda esa undan qattiqroq chuqurliklardan olish mumkin.
Issiqlikni quruq yer osti kollektorlaridan olish texnologiyasi Hot (issiq), Dry (quruq), Rock (qoya) (HDR-texnologiyasi) deb nomlangan. Bugungi kunda bu texnologiya bilan dunyoning 65 ta davlati shugʻullanib, isitish va issiq suv olishni qoʻllashda ba’zi yutuqlarga erishmoqda.
Yerdan olingan turbinani aylantirish uchun yyetarlicha boʻlmagan haroratli issiqlikdan foydalanishda quyi haroratda qaynaydigan suyuqliklarning binar sxemasini qoʻllash nazarda tutilmoqda. Ammo bunday ishni amalga oshirish ishlarini ishlab chiqish va mahsus uskunalarni ishlab chiqarishni talab yetadi. Bu esa stansiyaning qurilishi va elektr energiyasini hosil qilisni qimmatga tushirishga olib keladi. 6.3- rasm

2.