Epidemiologiyadan

Epidemiologik tahlil - bu shifoxona ichidagi kasallanish darajalari, 
dinamikasi, gospital infeksiya kasalligining strukturalarini aniqlashdan iborat. 
Buning uchun ajralayotgan salmonellalar haqida ma’lumotlarni bilish kerak, 
tashqaridan kelgan infeksiyalar sonini va shifoxona ichida salmonellyoz bilan 
kasallanganlarni va bundan tashqari ma’lum vaqt oralig’ida Shu shifoxonada 
kasallangan bolalar haqida ma’lumotlar bo’lishi kerak. 
Shifoxonalardagi 
epidemiologik 
tekshiruvda 
quyidagilar 
asosida 
qoniqarsizligi aniqlanadi. 
1. Tahlil qilinayotgan davrda shifoxonadagi kasallanishlar soni. 
2. Tashqaridan kelgan infeksiyalarning shifoxonadagi kasallarga bog’liqlik 
ko’rsatkichlari epidemik jarayon tipiga qarab bu ko’rsatkichlar o’zgarishi mumkin. 
Ro’yxatga olingan sporadik kasalliklarning intensiv ko’rsatkichlari 1,0dan 
(1000 ta bolaga) oshmaydi. Sekin kechuvchi ko’tarilish maishiy muloqot yo’li 
bilan yuqishda 1,0 dan 10 gacha, oziq-ovqatlardan kelib chiqadigan ko’tarilish 
30,0-40,0 gacha oshishi mumkin. 
Epidemik holatda kuzatilgan kamchiliklarning oldini olish sanitariya-
epidemiologiya xizmati rejali topshiriq tuzadi va bunda sanitariya-gigiyenik va 
epidemiyaga qarshi chora-tadbirlarni, dezinfeksiya rejimini kuchaytirish va 
shifoxonaning material-texnik bazasini mustahkamlash haqida ushbu shifoxona 
ma’muriyatiga yuboradi. 
 
Bemorlar va bakteriya tashuvchilarni aniqlash va ro’yxatga olishga 
qaratilgan chora-tadbirlar. O’choqda o’tkaziladigan epidemiyaga qarshi 
chora-tadbirlar 
Bemorlarni aniqlash uchun quyidagilarni bakteriologik tekshiruvdan o’tkazish 
kerak: 
- etiologiyasi noma’lum O’IYUK bilan kasallangan barcha bemorlar. 
- "Salmonellyoz", "ovqatdan zaharlanish" diagnozi qo’yilgan bemorlar. 
- Oxirgi 3 hafta mobaynida ichak buzilishi bilan shifoxonaga yotqizilgan 
bolalar va ularga qaraydigan shaxslar kamida 3 kun davomida tekshiriladi. 
Tana harorati ko’tarilganda alohida xonaga qo’yiladi, infeksionist tomonidan 
tekshiriladi va yuqumli kasalliklar bo’limiga o’tkaziladi. 
Bakteriya tashuvchilarni aniqlash uchun profilaktik maqsadda quyidagilar 
bakteriologik tekshiriladi: bolalarni, davolash muassasalarini, oziq-ovqat sanoati, 
umumiy ovqatlanish va sotuv korxonalarida, suv bilan ta’minlash korxonalariga 
birinchi marta ishga kiruvchi shaxslar va ularga tenglashtirilgan kontingentlar 
tekshiriladi. 
Epidemiologik ko’rsatmalar bo’yicha quyidagi shaxslar tekshiriladi. 

---

141 
- infeksiya manbai sifatida taxmin qilingan oziq-ovqat korxonalarida 
ishlaydigan shaxslar va ularga tenglashtirilgan kontingentlar; 
- salmonellyoz o’chog’ida bemor bilan muloqotda bo’lgan shaxslar. 
Oziq-ovqat korxonasi xodimlari shifoxonadan klinik sog’aygandan va najasi 3 
marotaba bakteriologik tekshirilgandan so’ng javob beriladi. 
Birinchi tekshiruv davolash kursi tugagach 3 kun o’tgandan so’ng, keyingilari 
1 kun oraliq bilan olib boriladi. 
Shifoxonadan javob berilgandan so’ng salmonella ajratmaydigan shaxslarga 
ishlashga ruxsat beriladi. Salmonellalarni ajratishni davom ettirayotgan shaxslar 
boshqatdan davolanadi va ularni 3 marta bakteriologik tekshiruvdan o’tishlari 
shart. Salmonellalarni ajratayotgan shaxslarni shifoxonadan javob berilgandan 
so’ng 15 kunga ishdan chetlashtiriladi va epidemiologik jihatdan xavfli bo’lmagan 
ishga joylashtiriladi, bu davrda 3 marotaba najasini tekshirishdan o’tkaziladi. Agar 
yana natija musbat (+) bo’lsa, tekshirish shu tartibda 15 kun davomida 
takrorlanadi. 
Agar S. typhimurium taShuvchanligi 3 oydan ko’pligi aniqlansa, bu shaxslar 
salmonellalarni surunkali tashuvchi sifatida o’z ishlaridan kamida 1 yilga 
chetlashtiriladi. 
1 yildan so’ng ularning najasi 3 marta va 1 marta o’t suyuqligi tekshiriladi, bu 
shaxslarda tekshirish natijalari manfiy (-) chiqsa, o’z ishlariga qo’yiladi. Bir yildan 
so’ng tekshirish davomida 1 marotaba musbat natija chiqsa, bu shaxslar surunkali 
tashuvchi sifatida o’z ishlaridan chetlashtiriladi. Ular yashash joylari DSENMida 
hisobga olinishi kerak. 
Salmonella ajratuvchi yasliga qatnaydigan bolalar shifoxonadan javob 
berilgandan so’ng 15 kun davomida jamoaga qo’yilmaydilar (3 ma-rotaba 1-2 kun 
oraliq bilan najasi tekshiriladi), agar Shu davr oralig’ida qo’zg’atuvchi ajralib 
chiqsa, nazorat muddati yana 15 kunga uzaytiriladi. Surunkali tashuvchi bolalar 
yasliga qo’yilmaydilar. 
Salmonella tifimuriumni antibiotiklarga chidamli bo’lgan shtammini 
tashuvchi bolalar maktabgacha bo’lgan bolalar muassasasiga qo’yilmaydi. 
Maktablarga va maktab-internatlarga qatnovchi bolalarga tashuvchilik diagnozi 
qo’yilsa jamoaga qo’yiladi, lekin oshxonadagi navbatchilikdan ozod qilinadi. Agar 
aniqlangan tashuvchilar oziq-ovqat korxonalari va unga tenglashtirilgan 
korxonalarda ishlasalar, tashuvchilikni tabiatini aniqlash uchun qo’shimcha 
tekshiruv o’tkaziladi. Ular 2 hafta davomida 5 marotaba najasi bakteriologik 
tekshiriladi, 2 marotaba RPGA (TGAR) bilan tekshiriladi. Agar ushbu shaxslarga 
surunkali bakteriya tashuvchilik diagnozi qo’yilsa, ularga yuqorida ko’rsatilgan 
chora-tadbirlar olib boriladi. 
Agar "tranzitor tashuvchilik" diagnozi laboratoriya va klinik tekshiruvlarni 
hisobga olib qo’yilgan bo’lsa, bu shaxslar o’z ishlariga qo’shimcha 
tekshirilmasdan qo’yilishi mumkin. 

---

142