Ergasheva saboxatxon muxiddin qizi

Kortiko-medullyar zona — Poʻstloq va magʻiz zonalar orasida chegara 
hisoblanadi. Bu zonani oddiy mikroskop ostida aniq ajratib boʻlmaydi. Elektron 
mikroskop ostida ham uning yaqqol chegaralari boʻlmay, oʻzida koʻp miqdorda 
qon tomirlar, asosan postkapilyar venulalar borligi bilan ajralib turadi. Bu zonada 
sitoplazmasida sekretor pufakchalar va tonofibrillalar saqlovchi retikuloepitelial 
hujayralar, mayda donachalarga ega boʻlgan interdigitirlovchi hujayralar va 
lizosomalarga boy tipik makrofaglar joylashadi. Qayd qilib oʻtilgan hujayralar 
mikromuhitni tashkil qiladi va bular orasida turli tuzilishga ega boʻlgan timotsitlar 
yotadi. 
Poʻstloq zonadan keluvchi timotsitlar qon orqali yot antigenlardan maxsus 

---

17 
“qon-timus” toʻsigʻi (gemato-timus baryeri) yordamida maʼlum darajada himoya 
qilinib turiladi. Bu toʻsiqni hosil qilishda: qon kapillyarlarining endoteliy 
hujayrasi va uning bazal membranasi; tomir atrofida yoki perikapilyar boʻshliqda 
joylashgan hujayralar va hujayralararo modda va nihoyat retikuloepitelial 
hujayralar oʻz bazal membranalari bilan birlikda ishtirok etadilar. Toʻsiq 
antigenlarni tutib qolish yoki tanlab oʻtkazish qobiliyatiga ega. Shu tufayli 
timotsitlarning T-limfotsitlarga differensiyallanishi antigenga bogʻliq boʻlmagan 
holda amalga oshadi. Poʻstloq zonani oʻrab turuvchi biriktiruvchi toʻqima bilan 
timus parenximasi orasida ham retikuloepitelial hujayralar va ularning bazal 
membranasi ingichka toʻsiqsimon qavat hosil qiladi. 
Magʻiz zona (medulla) — timotsitlar kamroq boʻlgani va siyrakroq 
joylashgani uchun oqishroq boʻyaladi. Agar poʻstloq zonada limfotsitlarning 
retikuloepitelial hujayralarga nisbati taxminan 9:1 boʻlsa, magʻiz zonada esa 
buning aksi yaʼni 1:9 nisbat kuzatiladi. Magʻiz zonada ayniqsa mitotik boʻlinish 
qobiliyatiga ega boʻlgan pretimotsit yoki limfoblast hujayralarning nisbiy miqdori 
kamayib ketadi. Magʻiz zonaning retikuloepitelial hujayralari tuzilishi jihatidan 
ham boshqacharoq. Ularning sitoplazmasida yirik sekretor pufakchalar koʻp 
miqdorda boʻlib, guruhlar hosil qilib joylashadi. Baʼzida pufakchalar sekretor 
naychalar koʻrinishida boʻlib, ularning ichki devorida kalta mikrovorsinkalarni 
hosil qiladi. Shu bilan bir qatorda hujayralar sitoplazmasida tonofibrillalar soni 
ancha koʻp boʻlib, ular yoʻgʻon tutamlar hosil qilib joylashadi. 
Magʻiz zonaning markaziy qismida qatlamli epitelial (Gassal) tanachalari 
joylashgan. Ular ustma-ust yotgan yassi retikuloepitelial hujayralardan tashkil 
topgan boʻlib, bu hujayralarning sitoplazmasida yirik pufakchalar, dagʻal 
tonofibrillalar tutamlari va keratin donachalarini koʻrish mumkin. Baʼzida 
tanachalar tarkibida yemirilayotgan leykotsitlar ham uchraydi. Gassal tanachalari 
timus stromasida retikuloepitelial hujayralarning fiziologik muguzlanishi va 
degeneratsiyasi jarayonida hosil boʻluvchi tuzilmalar deb hisoblanadi. Lekin 
ularning maʼlum bir biologik aktiv moddalar ishlab chiqarishi va shu bilan 
timusning endokrin faoliyatida ishtirok etishi ham ehtimoldan holi emas. 

---

18 
Tanachalarning soni yosh ulgʻayishi bilan oshadi va turli kasalliklarda esa 
kamayib ketadi. Magʻiz zonada ham tipik makrofaglar bilan bir qatorda 
interdigitlovchi hujayralar uchraydi. Ular retikuloepitelial hujayralar bilan 
birgalikda bu zonadagi timotsitlar uchun mikromuhit yaratib beradi.