Фалсафа 2-семестр Ражаббоев Равшанбек

Аристотел фикрича, бир-бирига мутлақо қарама-қарши си-фатлар — совуқ ва иссиқ, қуруқ ва ҳўл асло бирикмайди. Бир-бирига мутлақо қарама-қарши бўлмаган сифатларгина ўзаро 6и-рикиши хгумкнн. Тўрт физик сифатлардан ҳар бири иккитадан сифатга эга бўлган тўргта бирикма содир бўлади:

1. 
   Иссиқ сифат қуруқ сифат билан бирикади.
   
2. 
   Иссиқ сифат ҳўл сифат билан бирикади.
   
3. 
   Совуқ сифат қуруқ сифат билан бирикади.
   
4. 
   Совуқ сифат ҳўл сифат билан бирикади.
   

Бироқ файласуфнинг фикрича, бу икки сифатдан бири ҳар бир унсур учун ўзига хос битта сифатга тааллуқли бўдиши мумкин. Олов учун ўзига хос сифат иссикдик, ҳаво учун нам-лик, суя учун совуқлик хосдир. Унсурларнинг ўзига хос сифат-лари актив ва пассив турларга бўлинади. Актив сифатларга со-вуқ ва иссиқ сифатлар киради. Пассив сифатларга қуруқ ва ҳўд сифатлар киради. Ҳар бир элементда битта актив ва битта пас-сив сифат мавжуддир. Масалан. олов унсурида актив сифат иссиқлик билан пасеив сифэт қуруқлик мавжудлир. Лскин ун-сурдарнинг ушбу характсристикаси тўғри чизиқли ҳаракатга та-аллуқлидир. Тўғри чизиқли ҳаракатдан ташқари айланма ҳара-кат ҳам мавжуд. Айланма ҳаракат ҳам табиинлир. У юлдузлар яоирасини ҳаракатга кслтиради. Осмон абадий ва тўхтоьсиз ай-ланма ҳаракатда бўлади. Шундай қилиб, Аристотел қуиидаги хулосага келади. Барча осмон жисмлари тўрт унсурдан эмас, эфирдан ташкил топган. Бу бешинчи унсур ҳисобланади. Ер сатҳининг устида улар оловдан ташкил топгаидек бўлиб кўри-нади. Бундай кўринишнинг сабаби осмон жисмларининг ниҳо-ятда тез айланишлари туфайли қизиб алангаланишидир. Эфир, шунингдек, осмон жисмлари ҳаракат қилувчи лунёвий макон-ни тўлдиради. Эфир осмон ва осмон доиралари сингари ўзгар-мас хусусиятга эгадир. Эфир доирасида барча осмон жисмлари-дан мукаммал ҳисобланмиш ҳаракатсиз юлдузлар жойлашган-дир. Қуёш ва Ой эфирдан гашкил топган. Лекин улар ҳаракат-сиз юлдузларга иисбатан ср унсурлари таъсирида бўладилар. Ерлаги жисмлар тупроқ, сув, ҳаво ва олов унсурларидан таш-кил топган. Тўрт унсур доимо ўзгариб турувчи дуне, яъни срда мавжуд, унда ҳаракатнинг барча турлари мавжуд: