Платон назарияси бўйича барча билимларнинг ўз иерархия-
си мавжуд бўлиб, улариинг тспасида олий гоя — фаровонлик
ғояси ётади. Бироқ Аристотелда барча фанлар учуц ягона перар-
хия бўлиши, фанларнинг бирини иккинчисига ёки ягона турга
бирлаштириш мумкин эмас. /
АРИСТОТЕЛ ОЛАМНИНГ ТУЗИЛИШИ ҲАҚИДА
Аристотелнинг олам тузилиши тўғрисидаги таълимотм унинг фалсафасида алоҳида ўрин тутади. Бу соҳала у геоцентрик наза-рияни еклаб чиққан, Лекин шунга қарамасдаи, Ернинг шзрси-монлипши ва коинотнинг маконда чекланганлигини тан ол-ган.
Аристотел оламниш' моддий бирлигини инкор этган. Бу бо-рада у атомистик файласуфлардан анча орқада қолган. У жисм-лариинг табиий ўрни туғрисидаги таълимотини яратди. Бу таъ-лимотда оғир жисмларнинг доимо пастга интилиши, енгилла-рининг эса юқорига кўтарилиши, Ер оламнинг маркази (чунки у оғир), деган фикрни исботлашга уринди. Олов енгил бўлган-лиги учун юқорша ҳаракат қилади. Унинг табиий ўрни юқори-да. Аристотслнинг фикрича, ҳаракатнинг асосий турлари икки хил: 1. Айланма ҳаракат; 2. Тўғри чизиқли ҳаракат.
Бу икки ҳаракат турига мос келувци икки хил жисм турла-ри мавжулдир. Тўтри чизиқли ҳаракатнинг габиии чури ўз ичига икки хил ҳаракатии олади; I. Юқоридан пастга қараб ҳаракат. 2. Пастдан юқорига интилувчи ҳаракат.
«Паст», Аристотелнинг фикрича, марказни ташкил этади. Тўғри чизикди ҳаракатнинг биринчи тури айлана чизиғидан марказга қараб ҳаракат қилса, иккинчи тури эса марказдан айлананинг четига қараб ҳаракат қилади. Улардан ташқари яна икки хил жисмлар мавжуд. Булар сув ва ҳаво бўлиб, тўғри чизиқ бўйлаб ҳаракат қилади. Сув ер сингари марказга интила-ди. Ҳаво олов сингари айлананинг четига иитилади.
Агар айлана четтш ҳаводан енгидроқ парса эгалламаган бўлса, ҳаво ҳам айлананинг четига ҳаракат қилади. Ежроқ таби-атдаги барча унсурлар бу ҳаракат билан аниқланмайди. Унсур-ларга тўлиқ характериетика бериш мақсадида Аристотсл таби-атда мавжуд асосий физик сифатлар тўғрисида фикр юритади. Булар қуйидагилар: I. Совуқ, иссиқ, қуруқ, ҳўл.
Do'stlaringiz bilan baham: |
