Fan va innovatsiyalar vazirligi termiz davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

- 
foydali qazilmalarni kavlab chiqarish; 
- 
daraxt kesish (sanitariya va parvarishlash maqsadida kesish bundan 
mustasno); 
- 
zaharli kimyoviy moddalar va mineral o„g„itlar omborlari qurish; 
- 
zaharli kimyoviy moddalarni qo„llash; 
- 
axlat to„kiladigan, kimyoviy va radioaktiv moddalarning chiqitlari 
ko„miladigan yerlarni joylashtirish, kimyo, sellyuloza- qog„oz, metallurgiya sanoati 
korxonalarining ish olib borishi; 
- 
joyning gidrologiya maromini o„zgartiruvchi ishlar bajarish qat‟iyan man 
etiladi (25-modda). 
Rekreatsiya tegralari ham alohida muhofaza etiladigan tabiiy hududlarga kiradi. 

---

28 
Turizm va aholining ommaviy dam olishini tashkil etish uchun qulay jug„rofiy va iqlim 
sharoitlariga ega hududlar rekreatsiya tegralari deb e‟tirof etiladi. 
Rekreatsiya tegralari davlat hokimiyati mahalliy idoralarining o„zbekiston Kasaba 
uyushmalari federatsiyasi kengashi va O„zbekiston Respublikasi Sog„liqni saqlash 
vazirligining taqdimnomasiga binoan qabul qilgan qarori bilan tashkil etiladi. 
Rekreatsiya tegralarida ommaviy dam olish va turizm manfaatlariga zid kelmaydigan 
cheklangan xo„jalik faoliyati yuritishga ruxsat beriladi. 
Rekreatsiya tegralarida kimyo, metallurgiya, mikrobiologiya korxonalari va 
tashkilotlarining faoliyat ko„rsatishi, pestitsidlarni qo„llash, harom o„lgan chorva mollar 
ko„miladigan, kimyoviy va radioaktiv moddalar, ro„zg„or va ishlab chiqarish 
chiqindilari tashlanadigan va ko„miladigan joylarni joylashtirish, daraxt kesish 
(sanitariya maqsadidagi va parvarishlash yo„sinidagi kesish bundan mustasno), joyning 
gidrologik maromini buzadigan ishlar bajarish man etiladi (26- modda). 
Alohida muhofaza etiladigan o„zga tabiiy hududlar jumlasiga botanika bog„lari ham 
kiradi va ularning ekologik ahamiyati benihoya kattadir. Botanika bog„lari botanika 
termalari tuzish, ularni to„ldirish va asrash, ilmiy, o„quv va ta‟lim ishlari olib borish 
yo„li bilan mahalliy miqyosdagi va jahon miqyosidagi o„simliklar majmualarining nodir 
va muayyan turkumga xos turlarini maxsus yaratilgan sharoitda asrash, o„rganish, 
iqlimlashtirish, ko„paytirish hamda ulardan samarali, oqilona foydalanish maqsadida 
tashkil etiladi. 
Umumdavlat ahamiyatiga molik botanika bog„lari tabiatni muhofaza qilish borasida 
ilmiy-tadqiqot muassasalari hisoblanadi. 
Mahalliy ahamiyatga molik botanika bog„lariga belgilangan tartibda ilmiy-tadqiqot 
muassasasi maqomi berilishi mumkin. 
Yer va suv kengliklarining uchastkalari barcha tabiiy zaxiralari bilan birgalikda 
O„zbekiston Respublikasi qonunlarida belgilab qo„yiladigan tartibda xo„jalik 
maqsadlarida foydalanishdan tortib olinib, botanika bog„lariga beriladi. Botanika 
bog„larining hududida ularning zimmasiga yuklatilgan vazifalarni bajarishga aloqasi 
bo„lmagan hamda o„simliklar majmui termalarini asrashga tahdid qiluvchi faoliyat bilan 
shug„ullanish man etiladi. 

---

29 
Dendrologiya bog„larining ekologik-huquqiy holati ham katta ahamiyatga ega bo„lib, 
mazkur qonunda o„z aksini topgan va alohida muhofaza etiladigan o„zga tabiiy hududlar 
jumlasiga kiradi. Dendrologiya bog„lari ilmiy, madaniy, rekreatsiya va boshqa yo„sinda 
g„oyat samarali foydalanish uchun, daraxtlar va butalarning har xil turlarini hamda 
ulardan tarkib topgan daraxtzorlar-butazorlarni maxsus yaratilgan sharoitda asrash va 
o„rganish maqsadida tashkil etiladi. 
Umumdavlat ahamiyatiga molik dendrologiya bog„lari tabiatni muhofaza etish 
borasida ilmiy-tadqiqot muassasalari hisoblanadi. 
Mahalliy ahamiyatga molik dendrologiya bog„lariga belgilangan tartibda ilmiy-
tadqiqot muassasasi maqomi berilishi mumkin. 
Yer maydonlari barcha tabiiy zaxiralari bilan birgalikda O„zbekiston Respublikasi 
qonunlarida belgilab qo„yiladigan tartibda xo„jalik maqsadlarida foydalanishdan olinib, 
dendrologiya bog„lariga beriladi. Dendrologiya bog„larining hududida ularning 
zimmasiga yuklatilgan vazifalarni bajarishga aloqasi bo„lmagan hamda dendrologiya 
termalarini asrashga tahdid qiluvchi faoliyat bilan shug„ullanish man etiladi. 
Dendrologiya bog„larining hududida botanika bog„lari uchun belgilangan talablarga 
muvofiq tegralash ishlari o„tkazilishi mumkin (28-modda). 
Alohida muhofaza etiladigan o„zga tabiiy hududlar toifasiga kiradigan qo„riqlanma 
(oraliq) tegralarining ham ekologik-huquqiy holati juda muhim. Ushbu qonunning 29- 
moddasiga ko„ra, qo„riqlanma (oraliq) tegralar davlat qo„riqxonalariga, davlat milliy 
tabiat bog„lariga, davlat zakazniklariga, davlat tabiat yodgorliklariga va alohida 
muhofaza etiladigan o„zga tabiiy hududlarga bo„ladigan salbiy ta‟sirning oldini olish 
maqsadida cheklangan xo„jalik faoliyati yuritiladigan hududni qamrab oladi. 
Qo„riqlanma (oraliq) tegrada xo„jalik faoliyati va tabiatdan foydalanishning alohida 
muhofaza etiladigan tabiiy hududlarga salbiy ta‟sir keltirib chiqaruvchi turlari bilan 
shug„ullanish man etiladi. 
Qo„riqlanma (oraliq) tegralarning katta-kichikligi va ularning ish tartibi alohida 
muhofaza etiladigan tabiiy hududlarni tashkil etish bilan bir vaqtda belgilab qo„yiladi. 
Alohida muhofaza etiladigan o„zga tabiiy hududlar jumlasiga o„rmonlarning 
taqiqlangan mintaqalari ham kiradi. Shuning uchun ham o„rmon to„g„risidagi qonun 

---

30 
talablarini ekologik jihatdan amalga oshirishni va ushbu hududlarni ekologik-huquqiy 
jihatdan tartibga solishni yuqorida nomi zikr etilgan qonun o„z zimmasiga oladi. 
Bag„oyat qimmatli va nodir o„simlik turlarining irsiy fondini muhofaza etish va 
saqlab qolish, shuningdek o„rmon fondi maydonlarida davlat qo„riqxonalari, davlat 
milliy tabiat bog„lari va alohida muhofaza etiladigan o„zga tabiiy hududlarning ish 
tartibini ta‟minlash maqsadida o„rmonlarning taqiqlangan mintaqalari belgilab qo„yiladi. 
O„rmonlarning taqiqlangan mintaqalarini davlat hokimiyati va boshqaruvining 
mahalliy idoralari tabiatni muhofaza qilish va o„rmon xo„jaligi idoralari taqdimigi 
binoan belgilaydilar (30-modda). 
Inson hayotida estetik va tarbiyaviy ahamiyatga ega bo„lgan yana bir alohida 
muhofaza etiladigan o„zga tabiiy hududlar jumlasiga hayvonot bog„lari ham kiradi. 
Hayvonot bog„lari ekologik ta‟lim-tarbiya ishlarini yo„lga qo„yish, hayvonlarning nodir 
ekzotik va mahalliy turlari ekspozitsiyalarini yaratish, ularning irsiy fondini saqlab 
qolish, yovvoyi hayvonlarni o„rganish hamda ularni tutqunliqda ko„paytirishning ilmiy 
asoslarini ishlab chiqish maqsadida barpo etiladi. 
Umumdavlat ahamiyatiga molik hayvonot bog„lari madaniy- ma‟rifiy yo„nalishdagi 
tabiatni muhofaza qilish muassasalari hisoblanadi. 
Yer maydonlari barcha tabiiy zaxiralari bilan birga O„zbekiston Respublikasi 
qonunlarida belgilab qo„yilgan tartibda xo„jalik maqsadlarida foydalanishdan olinib, 
hayvonot bog„lariga beriladi. 
Hayvonot bog„larining hududida ularning zimmasiga yuklatilgan vazifalarni 
bajarishga aloqasi bo„lmagan hamda hayvonlarning hayoti uchun qulay sharoitni saqlab 
qolishga tahdid kiluvchi faoliyat bilan shug„ullanish man etiladi. 
Hayvonot bog„larining hududida ular oldiga qo„yilgan vazifalarni bajarishni 
ta‟minlash maqsadida: