Fani bo‘yicha amaliy mashg’ulot materiallari. Bilim sohasi

2-ish: To’qima ta’sirlangan vaqtidagi elektr tokini o’rganish.
Ikkita nerv-muskul preparati tayyorlanadi. Ikkinchi prepa­ratning nervi birinchi preparat muskulini ustiga ko’ndalangiga tash­lanadi va birinchi preparatning nervi elektrodlar yordamida induk­tsion tok bilan ta’sir qilinadi. Bu vaqtda har ikkala preparatda muslkullar qisqaradi.
Shartli reflekslarni hosill qilish.
Bosh miya yarim sharlari po’stlog’ida kuzatiladigan tormozlanishning­ turlari va ahamiyatini bilish. I.M.Sechenov tajribasida tormozlanishlarni o’rganish.
Darsga kerak bo’ladigan laboratoriya hayvonlari va jixozlar:
1. Laboratoriya hayvoni: bakalar.
2. Reaktivlar: xlorid kislotasining 0.1% li eritmasi, osh tuzining kristal­lari.
3. Jihozlar: shtativ, kaychi, skalpel, pintset, paxta, filtr qog’ozi.
Nerv sistemasining boshqa qismlari singari, bosh miya yarim sharla­rining pustlogida ham qo’zg’alish va tormozlanish japaenlapi bo’lib turadi.
Pustlokning qo’zg’alishi shartli reflekslar hosil bo’lishiga, tor­mozlanish esa ularning yuqolishiga olib keladi.
Pustlokda ikki xil t o r m o z l a n i sh fark kilinadi:
1) shartsiz (tashki), 2) shartli (ichki) tormozlanish.
SHartsiz tormozlanishning uzi i k k i g a bo’linadi:

1. 
   tashki tormozlanish; 2) chegaradan chiqqan tormozlanish.
   

Tashki topmozlanish miya pustlog’ida shartli refleks markazi bi­lan bir qatorda boshqa markaz kuchli qo’zg’alganida kuzatiladi. CHunki kuchli qo’zg’algan markaz o’ziga nisbatan kuchsizroq qo’zg’algan markaz­larni tormozlaydi. SHartli refleksni tormozlaydigan markaz, shu shartli refleksning markazidan tashkari bo’lganligi uchun ham, tormozlanishning bu xili tashqi tormozlanish deyiladi.
Sigirlar sogilaetganida odatdagi sharoitning uzgarishi shov­qin-suron ko’tarilishi, begona odamlar paydo bo’lishi sut berish ref­leksining tormozlanishiga sabab bo’ladi. Ichki organlardan kelayot­gan ta’surotlar ham shartli refleksni tormozlab qo’yadi. Masalan, qovuqning haddan tashqari to’lib ketishi, qusish va boshqalar shartli reflekslarni tormozlay oladi.