Fanidan joriy nazorat mavzu: Angliya va Fransiyada Klassik Maktabning Shakllanishi. Bajardi

Xulosa

Bu ta’limot bo‘yicha millat (xalq) boyligining asosi muomala sohasida yuzaga keladi (avvalgi qarashlardan prinsipial farq qiladi). Bu ta’limotda ikki davrni ajratish mumkin. Ilk merkantilizm yoki monetarizm (ya’ni pul degani) XU-XU1 asrlarda (qisman XU11 10 asr oxiri 11 asrlar davomida yangi iqtisodiy ta’limot merkantilizm va u asrda) mavjud bo‘ldi va boylik asosan oltin, kumush va boshqa kimmatbaxo javoxirlardan iborat bo‘ladi, degan g‘oyani ilgari surdi, shunga oid siyosat ham olib borilgan, unda chetdan imkoni boricha ko‘proq nodir metallar keltirish va ularni chetga kamroq chiqarish targib qilingan. Rivojlangan merkantilizm ta’limotida boylik savdo - sotik sohasida savdo balansi asosida yuzaga kelgan, imkoni boricha ko‘proq eksport qilish va mumkin kadar kamroq import qilish g‘oyasi ilgari surilgan. 11-12 asrlarda qulay ijtimoy-iqtisodiy sharoitlarda dastlab angliyada klassik iqtisodiy maktab ko‘rtaklari paydo bo‘la boshladi. Bu yangi iqtisodiy g‘oyalar V.Petti nomi bilan bog‘liq (burjua inklobi, manufaktura va savdoning rivojlanganligi, agrar isloxot, dexqonlarning chegaralinishi, mustamlakachilik siyosati, qulay tarixiy, tabiiy va geografik hamda iqtisodiy sharoitlar). V. Petti "Tabiiy baxo" (qiymat), "Siyosiy baxo" tushunchalarini kiritdi, tovar qiymatining unga sarflangan mexnat miqdori bilan ulchanishi g‘oyasiga, ya’ni qiymatni mexnati.

Kirish
XVII-XVIII asrlarda G’arbiy Evropada sanoatning’ tez rivojlanishi manufaktura davridag’i (tashqi savdo rivojig’a to’siq) protekstionizm siyosati va (tadbirkorlik tashabbusini bo’G’’uvchi) davlatning’ iqtisodiy ҳomiylig’ig’a muҳtojlik yo’qoldi. Ang’liyadag’i XVIII asr o’rtalaridag’i sanoat inqilobi jamoatchilik diqqatini savdodan industriyag’a jalb etdi. Ishlab chiqarish tadbirkorlarni daromad olishning’ asosiy manbai sifatida yanada ko’proq qiziqtira boshladi. Merkantilizm o’rnig’a klassik (lot. namunali, ҳaqiqiy) iqtisodiy maktab vujudg’a keldi. Chunki avvalg’i ta’limot sanoatlashayotg’an soҳibkorlar talablarig’a javob bermay qo’ydi («Klassik maktab» atamasi K.Marks tomonidan berilg’an). Paydo bo’layotg’an yang’i muammolarni ҳal etish yang’i yo’nalish tarafdorlari zimmasig’a to’G’’ri keldi. Uning’ namoyandalari o’z ilmiy tadqiqotlarining’ asosi qilib kishilikning’ ishlab chiqarish soҳasini oldilar va kapitalizmni ilmiy taҳlil qilish bo’yicha dastlabki muҳim qadamni qo’ydilar. Klassik maktab ishlab chiqarishning’ yang’i usuli shakllanayotg’an va mustaҳkamlanayotg’an davrda vujudg’a keldi. Kapitalizm ayrim mamlakatlarda tarixiy shart-sharoitlarg’a mos ravishda feodal munosabatlarning’ saqlang’anlik darajasig’a qarab turlicha rivojlandi. Bu jarayonlar dastlab XVI asrda Ang’liyada ro’y bera boshladi. Feodalizm emirilib, uning’ zaminida kapitalistik, ya’ni bozor munosabatlari shakllana bordi. Uy ҳunarmandchilig’i urnig’a manufakturaning kirib kelishi katta ijobiy voqea bo’ldi. Tarix, xalq xo’jalig’i tarixi va boshqa ijtimoiy fanlarni o’qig’anda ҳunarmandchilik, stex va manufaktura nima ekanlig’i bayon etiladi, uy ҳunarmandchilig’ida ҳamma asosiy ishlar bir odam yoki oila tomonidan bajarilg’an (xom ashyoni tayyorlash, qayta ishlash, sotish...), unda aniq meҳnat taqsimoti yo’q, manufakturada esa (manu - qul, facture - tayyorlash) meҳnati.
Foydalanilgan adabiyotlar

1. Karimov I.A. O‘zbekiston buyuk kelajak sari. T., O‘zbekiston, 1998.

2.Iqtisodiy bilimlar tarixi. T., TDIU, 2000.
3.Iqtisodiy bilimlar tarixi. T., Fan, 2001.
4.https//.hozir.org
5.https//.arxiv.uz