Fanni o‘qitish va maqsadlari. O‘lchash, Baholash Reja
Download 0.78 Mb. Pdf ko'rish
|
1 маруза Fanni o‘qitish va maqsadlari O‘lchash, Baholash fb333ddb87b04a5d4401ef0fd47350e5
t
t da ga teng bo‘lsin. Yuqorida ko‘rib o‘tganimizdek, o‘rtacha tezlanishni aniqlovchi nisbatning qiymati
uzluksiz kamayib borganda aniq kattalikka intilib, tezlanishning berilgan vaqtdagi qiymatini ifodalaydi, ya’ni dt d t a t 0 lim (4) (2.4) formuladagi o‘rniga uning (2.2) munosabatdagi ifodasini keltirib qo‘ysak, 2 2 dt r d a (5) hosil bo‘ladi. Demak, moddiy nuqtaning harakat tezlanishi radius-vektordan vaqt bo‘yicha olingan ikkinchi tartibli hosilaga teng ekan. Moddiy nuqtaning harakat trayektoriyasi egri chiziqdan iborat bo‘lgan umumiy holni ko‘rib chiqaylik. Trayektoriyada ixtiyoriy ravishda biror A nuqtani tanlab (2 – rasm), shu nuqta orqali egrilik doyrasini o‘tkazaylik. Egrilik doirasining R radiusi egri chiziqli trayektoriyaning berilgan A nuqtadagi egrilik radiusi bo‘lsin. A nuqtadan chiquvchi ikkita birlik vektorini tanlaylik: ulardan biri trayektoriyaga urinma ravishda va ikkinchisi n egrilik radiusi bo‘ylab yo‘nalgan bo‘lsin. Tezlik vektori hamma vaqt trayektoriyaga o‘tkazilgan urinma bo‘yicha yo‘nalganligini e’tiborga olib quyidagicha yozish mumkin:
(6) r r r
Х Z У 0 r r r
Х Z У 0 A nuqta moddiy nuqta deb qaralishi mumkin bo‘lgan jismning biror vaqt fazodagi o‘rnini ko‘rsatadi. Vaqt o‘tib borishi bilan A nuqta trayektoriya bo‘ylab ko‘cha boshlaydi va shunga mos ravishda
vektoriing yo‘nalishi ham o‘zgarib boradi. Buni e’tiborga olgan holda (2.6) ni (2.4) ga keltirib qo‘yib quyidagini yozish mumkin:
) ( (7)
2 – rasm (7) formuladan ko‘rinadiki, tezlanish vektori ikkita tashkil etuvchining yig‘indisidan iborat ekan: birinchisi (birinchi xad) trayektoriyaga o‘tkazilgan urinma bo‘yicha yo‘nalgan tezlikning son miqdori bo‘yicha o‘zgarishini xarakterlovchi tezlanish va ikkinchisi hamma vaqt tezlik vektoriga tik bo‘lib, egrilik markaziga qarab yo‘nalgan tezlikning shu yo‘nalish bo‘yicha o‘zgarishini xarakterlovchi tezlanish. Shuning uchun tezlanish vektorining bu tashkil etuvchilarini mos ravishda urinma (tangensial) tezlanish Download 0.78 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling