Fanning nazariy mashg‘ulotlari mazmuni Reja

Xarappan sivilizatsiyasining yo'q bo'lib ketishi

Xarappan sivilizatsiyasining g'oyib bo'lishining sabablari, an'anaga ko'ra, ikkitadir.

• 
  o'zgartirish iqlim sharoiti, va natijada Indus kanalining o'zgarishi
  
• 
  indus vodiysiga boshqa etnik guruhlarning, xususan, ariyaliklarning kelishi.
  

Nima sodir bo'lishi mumkinligi haqida ko'proq ma'lumot olish uchun qarang.

Qanday bo'lmasin, Xarappan sivilizatsiyasining Hindiston tarixidagi rolini aniqlash juda qiyin, garchi ko'pgina tadqiqotchilar izidan bo'lsa ham, bu juda muhim deb hisoblash mumkin. Olingan meroslar orasida an'anaviy turmush tarzining shakllari, ijtimoiy tuzilish, diniy g'oyalar va marosimlarning ko'pligi ajralib turadi. To'rt varna bo'linishi va kasta tizimi aryan bo'lmagan etnik-madaniy substratlar ta'siri ostida shakllangan deb taxmin qilinadi.

Turli mamlakatlardan kelgan ko'plab ekspeditsiyalar tomonidan olib borilgan arxeologik qazishmalar hind madaniyatining dastlabki markazlari miloddan avvalgi 3-ming yillik boshlarida mavjud bo'lganligini aniqlashga imkon berdi. Indusning o'rta va pastki oqimlarida Xarappa va Mohenjo-Daro shaharlari joylashgan. Bu davrda yuqori rivojlangan shahar madaniyati mahalliy urf-odatlar asosida o'sib bordi, uning shahar markazlari Mesopotamiya, Markaziy va O'rta Osiyo va Hindistonning janubiy mintaqalari bilan yaqin aloqada edi. Xarappan sivilizatsiyasi Qadimgi Sharqdagi eng yiriklaridan biri edi. Uning oralig'i g'arbdan sharqqa qadar 1600 km va shimoldan janubgacha 1250 km. Hunarmandchilik yuqori rivojlandi, tasviriy san'at, hali hal qilinmagan yozma til paydo bo'ldi.

Ushbu sivilizatsiyaning asosiy markazlari Xarappa va Mohenjo-Daro 100 ming kishiga yaqin bo'lgan yirik shaharlar edi. Ushbu shaharlarning qat'iy rejasi bor edi: kattaligi 200 x 400 m bo'lgan to'rtburchaklar bloklar magistral magistral yo'llar bilan ajratildi, ularning kengligi 10 m ga etdi. Shaharlarda turar-joy binolari joylashgan pastki shahar va yuqori shahar sun'iy balandlikda qurilgan qal'a, devor bilan ajratilgan. shaharning qolgan qismi. Bu erda aniq ma'muriy binolar bo'lgan. Unda shahar aholisi ham Indus vodiysida tez-tez uchraydigan toshqinlardan saqlanib qolgan edi.

Ushbu madaniyatning eng yorqin xususiyati uning haddan tashqari konservatizmidir. Misrda hind sivilizatsiyasining ming yillik tarixi davomida o'ndan ortiq buyuk sulolalar almashtirildi. Shumer Akkad tomonidan zabt etildi va bu davrda Mesopotamiyaning barcha shaharlari ularning tarkibida juda katta o'zgarishlarga duch keldi. Biroq, Indus vodiysidagi hech bir shahar mavjud bo'lgunga qadar hech qanday o'zgarishlarga duch kelmadi. Mohenjo-Daro-da to'qqiz qavatli binolar qazilgan. Vaqti-vaqti bilan suv toshqini tufayli zamin sathi ko'tarilib, qadimgi o'rnida yangi uylar qurildi. Hech bo'lmaganda bir ming yil davomida shaharning markaziy ko'chalari tartibi o'zgarishsiz qoldi. Faqatgina shaharlarning paydo bo'lishi oxiriga kelib, tanazzul va vayronagarchilik belgilari paydo bo'ladi. Ular o'zgarishlarga duch kelmaydilar va deyarli bir xil keramika, asboblar turlari va muhrlarga ega. To'liq barqarorlik alfavitda ham kuzatiladi, bu keyingi hind va xitoy tillaridan juda farq qiladi.

Boshqa qadimgi madaniyatlardan farqli o'laroq, Xarappan sivilizatsiyasining shaharlarida hech qanday ulug'vor yodgorliklar yoki boshqa tuzilmalar topilmadi. Indus vodiysining shaharlarida faqat badiiy hunarmandchilik buyumlari - bronza buyumlar, zargarlik buyumlari, naqshli kulolchilik, bosma gravürlar va mayda plastmassalar topildi.

Badiiy hunarmandchilikning barcha asarlari alohida e'tiborga loyiqdir muhrlarda kichik figuralar va bo'rtmalar.Fillar, buqalar, tog' echkilarining tasvirlari, tasvirlar atrofidagi figuralar va imzolarning joylashuvi, shuningdek plastik sirt ishlov berishning nozik xususiyati ularning Mesopotamiya madaniyatidagi badiiy hunarmandchilik buyumlari bilan chambarchas o'xshashligidan dalolat beradi. Biroq, ushbu dastlabki hind san'at asarlarida ularni keyingi hind madaniyatiga yaqinlashtiradigan xususiyatlarni ko'rish mumkin. Shunday qilib, muhrlardan birida koinotning vayronkor kuchlarining hukmdori - Shiva ma'budasining kelajakdagi qiyofasini aniq eslatuvchi uch yuzli shoxli jonzot tasvirlangan.

Biroq, nafaqat muhrlarning relyefi va naqshlari, balki mayda tosh va bronza haykaltaroshlar haykaltaroshlar inson tanasining plastik qiyofasi va harakatni uzatish mahoratini o'zlashtirganliklarini ko'rsatmoqdalar. Ushbu plastmassaning yorqin namunalari - Mohenjo-Daro dan ruhoniyning büstü (18 sm) va Xarappadan raqsga tushgan odamning (10 sm) torso. Ular inson qiyofasi qadimgi hind badiiy madaniyatining muhim, o'zlashtirilgan sohasi bo'lganligini ko'rsatmoqda.

Ulardan biri murakkab jumboq Harappan sivilizatsiyasi hali ham til va yozuvga ega. Xarappa madaniyati yozma tilga ega bo'lib, shumer va bobilliklar singari biron-bir adabiy asarlarni, diniy va epik she'rlarni yaratishga qodir deb taxmin qilish mumkin. Ammo biz badiiy madaniyatning bunday yodgorliklari haqida hech narsa bilmaymiz, chunki til va yozuv buzilmaganligicha qolmoqda. Muhrlar, sopol buyumlar va metall buyumlardagi yozuvlardan olimlar 400 dan ortiq turli xil belgilarni aniqlashga muvaffaq bo'lishdi, ammo bu yozuv manbalari nimadan iborat va Xarappan madaniyati aholisi qaysi tilda gapirganligi haqidagi savol ochiq qolmoqda.

Miloddan avvalgi 2-ming yillik o'rtalarida. e. Xarappan sivilizatsiyasi madaniyati pasayib ketdi. Uning quyosh botishining sababi ham sir bo'lib qolmoqda va turli taxminlarni keltirib chiqaradi. Ehtimol, bu sivilizatsiyaning qulashi ko'chmanchi qabilalarning ijtimoiy rivojlanishning past darajasida turganligi natijasida yuzaga kelgan. Yaqinda antropologlar suyak qoldiqlarini tahlil qilishning yangi usulini qo'llagan holda, qadimgi Hindiston shaharlari aholisi o'limining sababi bezgak epidemiyasi bo'lishi mumkin degan xulosaga kelishdi.

“Xarappan sivilizatsiyasi dunyo tarixining eng buyuk sirlaridan biridir. Darhaqiqat, u faqat 20-asrda kashf etilgan. Dastlab, tadqiqotchilar buni Hindiston tarixining qolgan qismi uchun begona narsa deb bilishgan. Faqat so'nggi o'n yilliklardagi tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, Xarappan sivilizatsiyasi Shimoliy Hindiston va Pokiston madaniyatlari rivojlanishidagi tabiiy bosqichdir. "

Hozirgacha ushbu sivilizatsiya kutilmagan hodisalarni taqdim qilishi mumkin. Uning barcha aholi punktlari to'liq qazib olinmagan. Tilshunoslar aholining so'zlashadigan tilini tushunolmadi Xarappa va Mohenjo-daro... Indus vodiysidagi din va siyosiy hokimiyat haqidagi bilimlar ham taxminlar darajasida. Yagona shtatmi, bir necha shtatlarmi yoki ko'pgina mustaqil shaharlarmi?