Farg‘ona davlat universiteti sirtqi bo‘lim “aniq va tabiiy fanlar” kafedrasi

XULOSA…………………………………………………………………………34 
ADABIYOTLAR RO‘YXATI………………………………………….…….…37 
ILOVALAR………………………………………………………………………39 
 
 
 
 

---

3 
KIRISH 
Mavzuning dolzarbligi.
Baliqlarni urchitish va baliqchilik mahsulotlari 
yetishtirish bilan insoniyat qadimdan shug‘ullanib kelgan, ammo bu tarmoq juda 
sekinlik bilan rivojlangan. Buning sababi tabiiy suv havzalaridagi baliqlarning 
miqdori bitmas-tuganmas, deb o‘ylangan. Shundan kelib chiqib, XX asrning 
boshlaridan boshlab asosiy e’tibor baliqlarni tutish qurollarini takomillashtirishga 
qaratilgan boiib, bu jarayon hanuzgacha davom etmoqda. Ayniqsa, keyingi 30-40 
yil mobaynida baliqlarni tutish keskin ko‘payib ketdi. Birlashgan Millatlar 
Tashkilotining ma’lumotlariga ko‘ra dunyo bo‘yicha 1958-yilda iste’mol qilingan 
baliqlar tirik vazn hisobida 27,9 mln tonnani tashkil qilgan bo‘lsa, bu ko‘rsatkich 
1970-yilga kelib 39,1 mln tonnani, 1975-yilda 46,0 mln tonnani, 1985-yilga kelib 
esa 70,0 mln tonnani, 2000-yilda 200 mln tonnani tashkil qildi (Haqberdiyev, 2013). 
Respublikamizda baliqchilik sohasini takomillashtirish bo‘yicha ham 
Prezidentimiz Sh.Mirziyoyev baliqchilik sohasiga doir ko‘plab qaror va 
farmoyishlar qabul qilinmoqda. Jumladan, 2018-yil 6-noyabrdagi “Baliqchilik 
sohasini yanada rivojlanitirishga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida” gi 
qaroriga ko‘ra “… intensiv usulda baliq yetishtirish bo‘yicha ishlarga yetarli 
darajada e’tibor qaratilmayapti, hududlarda baliqchilik tarmog‘ini rivojlantirishda 
yuzaga kelayotgan muammolarni hal etish, baliqchilik xo‘jaliklarini qo‘llab-
quvvatlash borasida olib borilayotgan ishlar yetarli darajada emas”
1
.
So‘nggi yillаrdа dunyo bo‘yichа tаbiiy suvliklаrdаn оvlаnаyotgаn bаliqlаr 
miqdоri mа’lum dаrаjаdа pаsаygаnligini stаtistikа хаbаrlаridаn bilishimiz mumkin. 
Buning аsоsiy sаbаbini mutахаssislаr quyidаgidа deb bilmоqdаlаr: “Dunyo 
okeanlаri vа dаvlаtlаrаrо chegаrаlаrdаgi dengizlаrdа bаliq zаhirаlаri miqdоrining 
sezilаrli dаrаjаdа kаmаygаnidir. Dunyo bаliqchiligidа rivоjlаnish аsоsаn 
аkvаkulturа hisоbigа аmаlgа оshirilmоqdа”. Mа’lumоtlаrgа qаrаgаndа 
аkvаkulturаning o‘sish dаrаjаsi dunyo bo‘yichа 2000-yilgа nisbаtаn 2006-yildа 
1