Farg‘ona davlat universiteti sirtqi bo‘lim “aniq va tabiiy fanlar” kafedrasi
Download 254.4 Kb. Pdf ko'rish
|
12 Suyakli baliqlar sinfi, umumiy tavsifi, tashqi va ichki tuzilishi
- Bu sahifa navigatsiya:
- 1.3. Suyakli baliqlarning ichki organlari Ovqat hazm qilish sistemasi.
|
Muskullari. Suyakli baliqlarda terisining ostida suyaklarga birlashgan
muskullari joylashgan. Eng kuchli muskuHari tana bo‘ylab umurtqalar yonida joylashgan bo‘ladi. Suyakli baliqlarning muskullari ham xuddi minogalarnikidek to‘g‘ri segmentli bo‘lib, biriktiruvchi to‘qima mio- septa bilan bir-biridan ajralgan miomerlardan iborat. 12 1.3. Suyakli baliqlarning ichki organlari Ovqat hazm qilish sistemasi. Suyakli baliqlarning oziq tutishida, asosan ikkilamchi jag‘ ishtirok etadi. Suyakli baliqlarning ko‘pchiligida tishlari yaxshi rivojlangan va bu tishlar nafaqat jag‘ suyaklariga balki til osti yoylariga ham birikkan bo‘ladi. Og‘iz bo‘shlig‘idan keyin halqum boshlanadi. Og‘iz va halqum bo‘shliqlari orasida aniq chegara yo‘q. Boshqa baliqlarga o‘xshash zog‘ora baliqda ham haqiqiy til yo‘q. Til singari uchi og‘iz bo‘shlig‘iga chiqib turadigan til osti yoyining kapsulasi faqat shilimshiq parda bilan qoplangan bo‘lib, u mustaqil bo‘lmagani tufayli harakatlanmaydi. Har tomonida beshtadan jabra yorig‘i bo‘Igan halqumi qisqa qizilo‘ngachga, qizilo‘ngach esa oshqozonga ochiladi. Oshqozondan kam differensiallashgan haqiqiy ichak boshlanadi, bu ichakning oldingi bo‘limini o‘n ikki barmoqli ichak, so‘ngra ingichka ichak va anal teshigi bilan tugaydigan to‘g‘ri ichak tashkil etadi (ba’zi baliqlar oshqozonning atrofida har xil sondagi pilorik o‘simtalar ham bo‘ladi, og‘ora baliqda pilorik o‘simta bo‘lmaydi. Chunki suyakli baliqlar ichagida spiral klapanlari bo‘lmasdan, uning o‘rniga pilorik o‘simtalar bo‘ladi va ular ichakning so‘rish yuzasini kengaytiradi. Jigari yurakning orqasi, oshqozonning ostida va yon tomonida joylashgan bo‘lib, uning pallalari orasida o‘t suyuqligi bilan to‘la o‘t pufagi bo‘ladi. O‘t pufagidan o‘n ikki barmoqli ichakka ochiladigan o‘t yo‘li chiqadi. Oshqozon osti bezi ichak tutqichi bo‘ylab tarqalgan. Ichak bog‘ichiga esa uzunchoq to‘q qizil rangli taloq o‘rnashgan. Tana bo‘shlig‘ining yuqori qismida, ya’ni ichakning ustida gidrostatik organ — suzgich pufagi joylashgan. U embrional rivojlanish davrida hazm qilish naychasining orqa qismidan o‘sib chiqqan o‘simta hisoblanadi va qorin bo‘shlig‘i nayining orqa tomonidan deyarli butun orqa qismini to‘ldirib turadi. Suzgich pufagi - ichi gaz bilan to‘lgan yupqa devorli xaltacha. Bu gaz tarkibida azot, karbonat angidrid va kislorod bor. Suzgich pufagi ko‘pgina suyakli baliqlarda bo‘ladi. Ko‘pchilik tur baliqlarda, shu jumladan, olabug‘aning havo (suzgich) pufagi uning ichagi bilan tutashmagan. Bunday baliqlarni yopiq pufakli baliqlar deyiladi. 13 Lekin bu baliqlarning lichinkalarida hamda voyaga yetgan boshqa ba’zi bir baliq turlarida (karpsimonlarda) ichagi bilan havo pufagi bir umrga kichik naycha orqali ulangan bo‘ladi. Bunday baliqlarni ochiq pufakli baliqlar deyiladi. Suzgich pufagi, asosan gidrostatik organ vazifani bajaradi, ya’ni u kengayganda baliqning solishtirma og‘irligi kamayadi va baliq suv yuzasiga kotariladi, torayganda (puchayganda) esa baliqning solishtirma og‘irligi ortadi va baliq suv tubiga tushadi. Yopiq pufakli baliqlardagi suzgich pufagining torayishi yoki kengayishi shu pufak devorlaridagi kapillarlar to‘plamiga bog‘liq. Suzgich pufagi baliqlarning suzuvchanligini ta’minlash bilan bir qatorda tovushni kuchaytiradigan rezonator vazifasini ham bajaradi. Bu esa baliqlar tovushni yaxshiroq eshitishi imkonini beradi. Download 254.4 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|