Farmakologiya va klinik farmatsiya kafedrasi

Ibn Sino ta`limotiga asosan yurak kasalliklarining klassifikatsiyasi:

1. 
   Yurakning sodda kasalliklari:
   

1. 
   yurakning mizoj buzilish kasalliklari
   
   1. 
      Yurakning moddasiz mizoj buzilish kasalliklari (NSD, kardionevroz)
      
   2. 
      Yurakning moddali mizoj buzilish kasalliklari (gipertoniya, gipotoniya)
      
2. 
   Tarkib kasalliklari:
   
   1. 
      yurakning hajm buzilish kasalliklari
      

-yurakning kattalashishi bilan kechadigan kasalliklar (dilyatatsion kardiomiopatiyalar, yurak qorinchalarining gipertrofiyasi bilan kechadigan kasalliklar, yurak anevrizmalari).

-yurakning kichiklashishi bilan kechadigan kasalliklar (tizimli kasalliklardagi chandiqli o’zgarishlar).

2. 
   Yurakning tuzilish kasalliklari:
   

• 
  oqim yo`llari kasalliklari (yurak - qon tomirlarining kengayishi yoki torayishi, ateroskleroz kasalligi)
  

V) yurakning son- dad yoki miqdor kasalliklari

-yurakning turli xildagi tug’ma nuqsonlari

3. 
   Yurak uzluksizligining buzilish kasalliklari
   

-infarktdan keyingi kardioskleroz

-yurak tamponadalari

-yurak travmalari

2. 
   Yurakning murakkab kasalliklari:
   

-yurak yetishmovchiligi, yurak astmasi, o`pka shishi

-perikarditlar

-infeksion endokardit va miokardit

-orttirilgan yurak nuqsonlari

-to`satdan koronar o`lim

-stenokardiya

-miokard infarkti

-yurak aritmiyalari

Yurak ahvolini bildiruvchi dalillar 1.Tomir urishi- Puls (nabz) 2.Nafas olish harakati 3.Ko`krak qafasining tuzilishi 4.Ko`krakdagi mo`ylar

5.Terini ushlab ko`rgandagi holati, badanning holati 6.Inson xulqi

7. 
   Turli xayollar
   
8. 
   Badanning kuchli yoki kuchsizligi
   

Tomir urishi

• 
  Puls tez va ketma-ket bo`lsa - yurak mizoji issiqligini, uning aksi esa yurak mizoji sovuqligini bildiradi.
  
• 
  Puls yumshoq bo`lsa - yurak rutubatli bo`ladi
  
• 
  Puls qattiq bo`lsa - yurak quruq bo`ladi
  
• 
  Puls kuchli, tekis, tartibli bo`lsa - yurak sog’lom bo`ladi
  
• 
  Puls kuchsiz, notekis bo`lsa - yurak nosog’lom bo`ladi.
  

Nafas olish issiq bo`lsa, yurak mizoji issiq, sovuq bo`lsa mizoji sovuq bo`ladi. Ko`krak qafasi keng, bosh kichik yoki o`rtacha bo`lsa puls kuchli bo`lsa,

yurakning mizoji issiq bo`ladi. Ko`krak qafasi keng bo`lib, bosh kichik bo`lmasdan, puls kuchsiz bo`lsa, yurakning mizoji sovuq bo`ladi. Ko`krak qafasida mo’ylar asosan jingalak bo`lsa, yurak mizoji issiq, mo`ysiz yoki kam bo`lsa, yurakning mizoji sovuq bo`ladi.

Butun badan issiq bo`lsa, yurak mizoji issiq, sovuq bo`lsa yurak mizoji sovuq bo`ladi.

Badan qattiq bo`lsa, yurak mizoji quruq, yumshoq bo`lsa yurak mizoji rutubatli bo`ladi.

-tabiiy g’azablanish, botirlik, jasurlik va yengil harakat qilish yurak mizojini issiqligini bildiradi

• 
  uning aksi yurak mizoji sovuqligini bildiradi.
  
• 
  badan kuchli bo`lsa yurak kuchli, sog’lomligini (tabiiy mizoj mo`tadilligini) bildiradi.
  
• 
  badan kuchsiz bo`lsa yurak kuchsiz va nosog’lomligini (mizoj buzilganini) bildiradi.
  

Turli xayollar: shodlik, yaxshi umidga moyillik, yurak mizojini issiq va rutubatliligini; qo`rqish, g’amg’inlikka moyillik yurak mizojining sovuq va quruqligini bildiradi.