01 умичт ўқув қул

36 
Rolikli transportyorlar. Rolikli konveyerlar donali yuklarni tashish uchun 
mo’ljallangan. U ko’p sonli ketma-ket joylashtirilgan bir xil diametrli roliklardan 
iborat (12-rasm). Odatda transportyor uzunligi 2...3 m bo’lgan alohida sektsiyalardan 
tashkil topgan. Roliklar orasidagi masofa (qadami) katta bo’lmasligi kerak, 
transportyorga joylashtirgan yuk birdaniga 2...3 rolikka tayanishi kerak. Bu 
konveyerlar asosan tayyor mahsulotni bir joydan ikkinchi joyga ko’chirish uchun 
qo’llaniladi. 
12-rasm. Rolikli transportyor. 
1-baraban, 2-yuklash bunkeri; 3- roliklar
. 
Rolikli konveyerlar ikki xil bo’ladi: uzatmalar bilan ishlaydigan va uzatmalarsiz
ishlaydigan transportyorlar. Uzatmalarsiz ishlaydigan transportyorlar (
13-rasm, a)
yukni o’zini og’irlik kuchi harakati bilan o’zatish uchun qo’llaniladi. 
a b 
13-rasm. Rolikli transportyorlar. 

---

 Bunday transportyorlar ko’pincha omborxonalarda uchraydi.
Zanjirli transportyorlar (redler)
sanoati korxonalarida ko’p qo’llaniladigan konveyerlar
urug’larni, kunjara, shrot, tuz, hamda 
qo’llaniladi. Uzunligi 110
1200...1500 t/sut tashkil etadi
Zanjirli konveyerlar gorizontal yoki qiya
qismi zanjir va kuraklardan iborat
harakatlantiradi. 
14-rasm. Zanjirli transportyor
1-korpus, 2- to’siq
Noriyalar. To’kiluvcha
moy sanoati korxonalarida 
urug’lar, kunjara, shrot va boshqa sochiluvchan xom ashyolar verti
37 
transportyorlar ko’pincha omborxonalarda uchraydi. 
Zanjirli transportyorlar (redler) (14-rasm). Zanjirli konveyerlar yog’
sanoati korxonalarida ko’p qo’llaniladigan konveyerlardan 
ot, tuz, hamda to’kiluvchan xom ashy
zunligi 110 m cha bo’lgan bu konveyerlarning unumdorligi 
tashkil etadi.
Zanjirli konveyerlar gorizontal yoki qiya boladi. Bu konveyerlarni
va kuraklardan iborat bo’lib, yuk tashuvchi
a
b
rasm. Zanjirli transportyor: a-tuzilishi, b-umumiy qo’rinishi.
to’siq, 3-zanjir, 4- kurakchalar, 5,6-uzatish moslamasi.
chan materiallarni pastdan yuqoriga ko’tar
turli hil noriyalar ishlatiladi. Ularning yordamida moyli 
urug’lar, kunjara, shrot va boshqa sochiluvchan xom ashyolar verti
. Zanjirli konveyerlar yog’-moy 
biri. Ular yog’li 
shyoni tashish uchun 
u konveyerlarning unumdorligi 
. Bu konveyerlarning asosiy 
ashuvchi zanjir urug’ni 
umumiy qo’rinishi. 
uzatish moslamasi. 
ko’tarish uchun yog’-
Ularning yordamida moyli 
urug’lar, kunjara, shrot va boshqa sochiluvchan xom ashyolar vertikal yo’nalishda 

---

38 
tashiladi. Tashuvchi qismiga ko’ra noriyalar tasmali va zanjirli turlarga ajratiladi. 
Oxirgisi elevator deb nomlanadi. 
Noriyaning ishchi qismi bo’lib, cho’michlari hisoblanadi. Noriya cho’michlari 
qalinligi 2...3 mm bo’lgan po’lat varaqdan yoki cho’yandan yasaladi. Portlash va 
yonish xavfi bo’lgan sexlarda ishlatiladigan noriyalar uchun cho’michlar 
alyuminiydan yasalgan bo’ladi, metall korpusga tegkanida uchkun hosil bo’lmasligi 
uchun. Oson to’kiluvchan, quruq yuklarni tashish uchun chuqur cho’michlar, nam 
hamda yomon to’kiladigan materiallar uchun mayda cho’michlar ishlatiladi. 
Noriyalarning ish unumdorligi quyidagi tenglamadan aniqlanadi, t/soat:
ρ
⋅
⋅
⋅
=
v
z
KV
P
ch
3600
, (2.4) 
bu yerda K- cho’michning ishchi hajmidan foydalanish koeffitsiyenti. Bu 
koeffitsiyent cho’mich tuzilishi, tasmanig tezligi, mahsulotni to’ldirish usuli va 
xususiyatlarga bog’liq. Ko’pincha K = 0,3...0,6; V
ch
– cho’michning geometrik hajmi, 
m
3
, 
b
F
V
ch
ch
=
; F
ch
– cho’michning yon tomoning sirt maydoni, m
2
; b – cho’michning 
eni, m; z –tasmaning 1m uzunligida cho’michlar soni. Cho’michlar soni quyidagicha 
aniqlanadi, dona:
∆
+
=
a
z
1
,
(2.5) 
bu yerda a – cho’mich chuqurligi, m; 
∆
- cho’michlar orasidagi masofa, m;
ν
- tasmaning harakatlanish tezligi, m/sek; 
ρ
- mahsulotning hajm massasi, t/m
3
. 
Noriya cho’michlar, zanjir yoki tasma, pastki valli baraban, podshipniklardan 
iborat. Noriyaning asosiy ishchi qismlari: tortadigan qismi tasma ikkita baraban 
orasida harakatlanadi, tasmada bir xil masofada cho’michlar o’rnatilgan. Pastki 
baraban o’q va podshipnik bilan kojuxga joylashadi va “boshmoq” deb nomlanadi. 
Yuqori baraban noriyaning “boshchasi” (golovka) deb nomlanadi. Pastki va yuqori 
qismlari kundalang kesimi to’rtburchak bo’lgan vertikal trubalar bilan birlashtirilgan. 
Tasma elektrodvigatel yordamida harakatlanadi. Uning tezligi oson to’kiladigan 
mahsulot uchun -1,0...1,8 m/sek, urug’ va boshqa mahsulotlar uchun – 2,2...3,6 
m/sek. 

---