1-dars sana: 9-sinf Mavzu: Molekular –kinetik nazariya haqida tushuncha Darsning maqsadi

Yangi mavzuning bayoni.

O'qituvchi mavzuni tushuntirishda «Muammoli vaziyat»ni vujudga keltirish uchun quyidagi savollar bilan murojaat qiladi:

1. 
   Qattiqjismning qanday xossalarini bilasiz?
   

2. 
   Qattiq jism molekulalari qanday harakatda bo'ladi?
   
3. 
   Qattiq jism suyuq yoki gaz holatga o'tishi mumkinmi? (Misollar orqali asoslab bering.)
   

Shundan so'ng «Modifikatsiyalangan ma'ruza» interfaol metodi asosida yangi mavzuni bayon etadi. Dars jarayonida qattiq jism maketi (kristall panjara)dan, maxsus slaydlardan foydalaniladi. O'qituvchi quyidagilar haqida bayon qilib beradi:

• 
  kristall qattiq jism va uning anizatropik xossasi;
  
• 
  monokristallar va polikristallar;
  
• 
  amorf jismlar, ularning izotropik xossasi;
  
• 
  suyuq kristallar, domenlar haqida;
  
• 
  Beruniy - mineralshunos olim.
  

Darslikda berilgan matnga qo'shimcha material sifatida qattiq jismlarga oid quyidagi ma'lumotlarni ham bayon etish tavsiya etiladi:
Qattiq jismlarning atom yoki molekulalari, suyuqliklarnikidan farqli o'laroq, tayinli muvozanat vaziyatlari atrofida tebranadi. To'g'ri, ba'zan qattiq jism molekulalari muvozanat vaziyatini o'zgartiradi, lekin bunday hollar kamdan-kam bo'ladi. Ana shu sababdan qattiq jismlar hajminigina emas, balki shaklini ham o'zgartirmaydi.
Suyuqliklar bilan qattiq jismlar o'rtasida yana bir muhim farq bor. Suyuqlikni odamlar bir joyda bezovtalanib turgan olomonga o'xshatishi mumkin, qattiq jism esa odamlar joylarida tik qadalib turmasa-da (issiqlik harakati tufayli), bir-birovlaridan o'rta hisobda ma'lum masofada turgan muntazam safga o'xshaydi.

4. 
   Yangi mavzuni mustahkamlash. O'quvchilarga quyidagi savollar bilan murojaat qilinadi:
   
   1. 
      Kristall jismlar deb qanday jismlarga aytiladi?
      
   2. 
      Anizatropiya nima?
      
   3. 
      Monokristall va polikristall nima?
      
   4. 
      Amorf jismlar qanday xossalarga ega?
      
   5. 
      Beruniy mineralogiya sohasida qanday ishlarni amalga oshirgan?