O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim vazirligi
Download 405 Kb.
|
5
- Bu sahifa navigatsiya:
- O‘rta Eron tillar davri
Fleksiyaning tuzilishi analitik vositalarning (predlog, poslelog, qo‘shma fe’llarning yasalishi va h.k.) rolini oshirishiga olib keldi, flektiv morfologik struktura (qurilma)larning buzulishi va analitik shakllarning rolini oshishi Qadimgi Eron til holatidan O‘rta Eron til holatiga o‘tish jarayoni asosiy omillardan hisoblanadi. O‘rta Eron tillar davri O‘rta Eron til davri eroniy tillar tarixidan qadimgi va yangi eroniy tillar davrini bog‘lovchi bo‘g‘in hisoblanadi. Bu davr eroniy tillarining qadimgi umumjamoa holatdan uzoqlashishi bilan xarakterlanadi. O‘rta eroniy til davrida Markaziy Osiyo va eroniy xalqlari tarixida ikki muhim tarixiy voqe’alik ro‘y bergan. Davrning boshlanishi Aleksandr Makedonskiyning sharqqa yurishi va Ahamoniylar sulolasining yemirilishi. Davrning tugashi – arablarning bostirib kelishi va Eron va Markaziy Osiyoning arab xalifati tarkibiga kirishi va islom dinining tarqalishi. Ahamoniylar sulolasini ag‘darib tashlagan Iskandar Zulqarnayn sulolasi ham uzoq yashamadi. Iskandar vafotidan (er.avv. 323-y.) so‘ng uning lashkarboshlari mustaqil davlatlar tuza boshladilar. Eron va Markasiy Osiyoda Selekv boshchiligida Selevkidlar davlati barpo etildi. Slevkidlar ham bunday katta hududda uzoq hukumronlik qila olmadilar. Er.av. 250-yilda bu hududda Baqtriya va Parfiya kabi ikki katta davlat vujudga keldi. Unchalik kuchli markazlashmagan Baqtriya davlati hududida Grek-baqriya podshohligi yuzaga kelib, unga Markaziy Osiyoning So‘g‘d, Marg‘iyona, hozirgi Afg‘onistonning Ariya, Araxoziya, Drangiona va Hindistonning shimoliy-g‘arbiy qismlari bo‘ysundirildi. Eron va Markaziy Osiyoda muhim rol o‘ynagan davlatlardan biri Parfiya edi. Bu davlatning barpo bo‘lishida O‘rta Osiyolik yerlik daha qabilasining boshlig‘i Arshakning kelgindilarga qarshi qo‘zg‘oloni sabab bo‘ldi. Natijada u Arshakidlar sulolasiga asos soldi. Arshakidlar podshohligi parfyanlar sulolasiga taqriban besh asr boshchilik qildi. Ular eramizdan avvalgi I asrlarda Selevkidlar va Grek-baqtriya podshohligiga qarshi muvaffaqiyatli urushlar olib borib, deyarli tamom Eron hududini Mesopotamiya past tekstligining anchagina qismini o‘zlariga bo‘ysundirdilar. Parfiya davlatining birinchi poytaxti Ashxabod shahridan 8 km narida joylashgan Nisa shahrida edi. Parfiyanlarning g‘arbga qarab yurishi natijasida er.avv. II asr o‘rtalarida Tigr daryosi bo‘yida ulkan harbiy lager qurildiki, uning avvalgi nomi Ekbatan edi. Keyinchalik bu shaharning nomi Bag‘dodga aylantirildi. Xitoy, Hindistondan tortib O‘rta yer dengizigacha bo‘lgan savdo yo‘li aynan shu Parfiya davlati hududidan o‘tar edi. Download 405 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling