Faza-1 Bİtum qurğusunun tiKİNTİSİ VƏ İSTİsmari üZRƏ Əmtq

Təsirlərin Azaldılması 
Təsirin aradan qaldırılması və azaldılması tədbirləri təbii mühit və bioloji növlərə təsir edə bilən fəaliyyətlərə 
tətbiq olunacaqdır. Bu hissə birbaşa ekologiya ilə bağlı olan təsirlərin azaldılması ilə bağlı öhdəlikləri təsvir 
edir. Bir çox digər öhdəliklər ekologiyaya təsiri minimallaşdırmağa kömək edir. 
 
7.7  Səth və qrunt sularına potensial təsirlər 
Bu  hissədə  nəzərdə  tutulan  Layihənin  tikintisi  və  istismarı,  o  cümlədən  qəbul  olunacaq  müvafiq  təsir 
azaltma tədbirlərinin səth sularına potensial təsirləri nəzərdən keçirilir. 
Su mühitinə təsirin əsas formaları layihələndirilən obyektin tikintisi zamanı əmələ gələn istehsalat və məişət 
çirkab suları təşkil edir. 
Səbəblər:  tikinti-quraşdırma  işlərinin  keyfiyyətsiz  yerinə  yetirilməsi,  avadanlığın  düzgün  istismar 
edilməməsi, tullantıların utilizə edilmə qaydalarına riayət edilməməsi, korroziya, təbii təsirlər və s.-dir. 
Layihənin tikintisi qrunt sularının çirklənməsi potensialı daşıyan aşağıdakı materialların bir hissəsi və ya 
hamısının istifadəsi/hasil olunmasını əhatə edəcək: 
•
  Yanacaq və sürtgü yağları; 
•
  Boya və həlledicilər; 
•
  Təhlükəli tullantıların saxlanması sahələrindən sızmalar; 
•
  Emal olunmamış çirkab suları. 
 
7.8  Maye tullantılar 
İstehsalat qurğusunda maye tullantı axınlarının iki mənbəyi var: 

  Prosesdən: separatordan ayrılmış qara solyar (periodik olaraq) 

  Prosesdən: Buxar generatorundan atılan su (daimi və periodik olaraq) 

  Qoruyucu klapanlardan (nadir hallarda) 

  Yuma və boşaltmadan (istehsalata başlama, dayanma və texniki xidmət zamanı) 
7.8.1  Qara solyar 
Cədvəl 7.3-də Bituroks qurğusunda meydana gələn qara solyar axınının qiymətləndirilməsi verilib. Qara 
 
EKOLOGİYA İDARƏSİ 
70 

 
H.Əliyev  adına  Neft  Emalı  Zavodunun  modernləşdirilməsi 
layihəsinin  Faza-1  –  Bitum  qurğusunun  tikintisi  və  istismarı 
üzrə Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi 
 
solyar  Bituroks  reaktorundan  daxil  olan  çıxış  qazından  yığılaraq  toplanmış  karbohidrogenlərdən  təşkil 
olunub. O aşağı keyfiyyətli yağ sisteminə və ya geri zavod istehsalat qurğularına, məsələn, atmosfer distillə 
kolonu yaxud vakuum distillə kolonuna verilə bilər. 
Cədvəl 7.2 
Qara solyar həcminin hesablanması
 
Axının mənbəyi 
 
 
23-V-103 
Temperatur 
ºC 
160-dan çox olmamaqla 
Axının tipi 
Reaktordan çıxan qazlardan kondensləşmiş maye 
karbohidrogenlər 
İşçi hadisə 
 
Norm
1)
 
Diapazon 
Orta molekulyar çəki 
Kq/kmol 
316,6 
300-350 
Sıxlıq 
Kq/m
3
 
791,1 
780-850 
Kinematik özlülük, 160ºC-də 
sst 
1,4 
1-5 
Kinematik özlülük, 97,8ºC-də 
sst 
3,9 
 
Su miqdarı 
% çəki üzrə 
0 
2-dən çox olmamaqla 
H
2
S miqdarı 
Mol payı 
0,00000185 
 
H
2
S miqdarı 
Kq/saat 
0,0002 
 
Alışma temperaturu 
ºC 
27,8 
 
Soyuma temperaturu 
ºC 
25 
 
Qara solyarın miqdarı (daimi)
2)
 
Kq/saat 
255 
300-dən çox olmamaqla 
 
7.8.2  Tullantı suyu 
Cədvəl  7.4  buxar  generatorundan  atılan  suyun  (şlaklar  və  duzların  təmizlənməsi  üçün)  hesablanmış 
həcmini əks etdirir.  Atılan  su neftlə çirklənmiş çirkab su sisteminə verilməmişdən əvvəl,  60ºC-yə qədər 
soyudulması üçün tullantı su soyuducusunda texniki su ilə qarışır. 
Tullantı  suyunun  həcmi  qazanxanada  istifadə  olunan  içməli  suyun  3%-i  həcmində  hesablanır  (detallı 
layihənin işlənməsi zamanı orta təzyiqli buxar generatorunun istehsalçısı tərəfindən təsdiqlənməlidir). 
Cədvəl 7.3 
Tullantı suyunun hesablanan həcmi 
Axının mənbəyi 
 
23-V-106 
Meydana gəlmə tezliyi 
 
Daimi və periodik 
Axının növü 
Tullantı suyu və texniki suyun qarışığı 
Temperatur 
ºC 
60-dan çox olmamaqla 
İş rejimi 
 
NORM. 
MAKS. 
Çəki sərfi (daimi) 
Kq/saat 
300 
340 
 
7.8.3  Qoruyucu klapanlardan çıxan maye çirkləndiricilər 
Cədvəl 7.4  Bitum qurğusunda quraşdırılmış qoruyucu klapanlardan atılan maye çirkləndiricilərin 
həcmi 
Qoruyucu 
təzyiq 
klapanının № 
Cihazlar 
Axının növü 
Kütlə 
sərfi 
(kq/saat) 
Layihə halı 
Meydana 
gəlmə tezliyi 
23-PSV-1001 
Boru məkanı 
Vakuum 
qalığı 
870 
Termiki genişlənmə 
Nadir 
23-PSV-1003A  Borular arası 
məkan 
Vakuum 
qalığı 
1352 
Yanğın 
Nadir 
23-PSV-1003B  Borular arası 
məkan 
Vakuum 
qalığı 
1352 
Yanğın 
Nadir 
23-PSV-1004A 
Boru məkanı 
Bitum 
842 
Termiki genişlənmə 
Nadir 
23-PSV-1004B 
Boru məkanı 
Bitum 
842 
Termiki genişlənmə 
Nadir 
1)
 HYSYS modelləşdirmə proqramının köməyi ilə hesablanmış 
2)
 Faktiki periodik (qara solyar nasosunun işi ilə əlaqədar olaraq) 
 
EKOLOGİYA İDARƏSİ 
71 
                                                      

 
H.Əliyev  adına  Neft  Emalı  Zavodunun  modernləşdirilməsi 
layihəsinin  Faza-1  –  Bitum  qurğusunun  tikintisi  və  istismarı 
üzrə Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi 
 
23-PSV-1012 
Borular arası 
məkan 
Qaynar yağ 
2250 
Termiki genişlənmə 
Nadir 
 
7.8.4  Qurğunun yuyulması və boşaldılması zamanı maye çirkləndiricilər 
Bu tip çirkləndiricilər qurğunun işə salınması, dayanması və texniki xidmət zamanı və s. zamanı əmələ gəlir. 
Dəqiq həcmlər detallı layihələndirmə zamanı müəyyənləşdirilə bilər. 
 
7.9  Havanın keyfiyyəti və istixana qazı emissiyaları 
Bu  bölmə  nəzərdə  tutulan  Layihənin  tikintisi  və  istismarı  zamanı  atmosfer  çirkləndiriciləri  və  istixana 
qazlarının emissiyasını və təsirlərin azaldılması ilə bağlı qəbul ediləcək əlaqəli tədbirləri əhatə edir. 
Təsir mənbələri, qaynaq, kəsmə və rəngləmə işləri zamanı atmosferə atılan zərərli maddələr və istismar 
zamanı inqrediyentlərin atmosferə atılmalarıdır. 
Layihələndirilən obyektlərin və tikililərin layihəsində atmosfer havasının mühafizəsi üzrə mövcud sanitar 
normaların tələblərinə uyğun olaraq işlənilməsinə baxmayaraq, atmosferə zərərli maddələrin tullantılarının 
olmasını tamamilə istisna etmir. 
Atmosferə  atılan  zərərli  tullantıların  miqdarı,  tullantı  mənbələrinin  parametrləri  və  başqa  məlumatlar  bu 
bölmədə verilib. 
Əsas həssaslıqlar 
İnsan  səhhəti  atmosfer  havasının  keyfiyyət  standartlarını  ötüb  keçən  atmosfer  çirkləndiricilərinin 
səviyyələrinə məruz qalmağa həssasdır. Evlərin sakinləri, məktəbə gedənlər və ya xəstəxanalarda olanlar 
və tikinti fəaliyyətinin toz qaldırdığı yerlərə yaxın bitki örtüyü və məhsullar xüsusən toz emissiyalarına qarşı 
həssasdır və onlara mənfi təsir ola bilər. Məsələn: > 10 μm-də narın toz həssas reseptorlarının qarşısında 
və içəri çökməklə narahatlığa səbəb ola bilər. 
Yanar qazların buraxılması 
Tikinti avtomobilləri və avadanlığının qaz emissiyaları əsasən tikinti və tikinti avadanlığının istismarı zamanı 
əlavə nəqliyyat və yol hərəkəti zamanı baş verən yanar qazlardan ibarətdir. Standart tikinti avtomobilləri və 
avadanlığından  istifadə  olunacaq,  bura  səciyyəvi  olaraq,  kompressorlar,  torpaq  işləri  görən  avadanlıq, 
maşın,  traktor  və  elektrik  enerjisi  ilə  təmin  etmək  üçün  kiçik  generator  daxildir.  Bunlar  atmosfer 
çirkləndiricilərinin (NO
x
 və SO
2
) konsentrasiyalarını məhdud dərəcədə lokal şəkildə artıra bilər, lakin onlar 
məhdud vaxt ərzində istifadə olunan geniş ərazini əhatə edən hərəkətli mənbələrdən olduğundan, artım 
hələ modelləşdirilməyib. 
Qaynaq işləri zamanı da havaya müəyyən dərəcədə metal və azot oksidləri buraxıla bilər, lakin yüksək 
dərəcədə lokallaşdırıldığından, bunların təsiri çox az olacaqdır və onların sürətlə dağılması gözlənilir. 
Layihə ərazisində ümumilikdə verilən yaxşı atmosfer havası keyfiyyəti standartlarını müvafiq hava keyfiyyəti 
standartları ilə müqayisə etsək, tikinti və əməliyyatlar zamanı nəzərdə tutulan Layihədən yaranan yanar 
qaz emissiyalarının Layihəni Əhatə edən Atmosfer Havası Keyfiyyəti Standartlarını ötüb keçməsi olduqca 
inanılmaz hesab olunur. 
İstifadə  olunacaq  avtomobil  və  mexanizmlər  adətən  dizellə  işləyir,  ona  görə  də,  benzin  kimi  alternativ 
yanacaqla müqayisədə onların daha az idarə olunmayan itkilər törətməsi gözlənilir. Buna görə də, dizel 
yanacağından  istifadə  karbohidrogenlərin  buxarlanma  itkilərini  minimallaşdıracaq.  Benzinlə  işləyən 
avtomobil və  ya qurğudan  nadir hallarda istifadə olunarsa,  yanacağın doldurulması  zamanı  əlavə idarə 
olunmayan emissiya itkiləri minimal dərəcədə olacaq. 
İstixana qazları emissiyaları 
Təqdim  olunan  Layihənin  tikinti  və  istismar  mərhələləri  zamanı  karbon  dioksid,  metan  və  uçucu  üzvi 
birləşmələr  kimi  istixana  qazları  (İXQ)  yaranacaq.  Karbon  dioksid  tikinti  və  istismar  zamanı  Layihə 
tərəfindən istifadə olunan bütün qurğu və yanacaq avadanlığından ayrılacaqdır. Yanacaqla doldurmadan 
yaranan  idarə  olunmayan  emissiyalar  həm  də  yerli  ərazidə  uçucu  üzvi  birləşmələrin  yaranması  ilə 
nəticələnəcək. 
Həm tikinti, həm də istismar mərhələsi zamanı ayrılan istixana qazlarının miqdarı olduqca az hesab olunur. 
Toz/aerozol hissəciklərinin yaranması 
 
EKOLOGİYA İDARƏSİ 
72 

 
H.Əliyev  adına  Neft  Emalı  Zavodunun  modernləşdirilməsi 
layihəsinin  Faza-1  –  Bitum  qurğusunun  tikintisi  və  istismarı 
üzrə Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi 
 
Tikinti  fəaliyyətləri  nəticəsində  idarə  olunması  mümkün  olmayan  toz  emissiyaları  müxtəlif  olur.  Bunlar 
fəaliyyətin növü və həcmindən, torpağın növündən və rütubətliliyindən,  yol örtüyünün vəziyyəti və hava 
şəraitlərindən asılı olur. Küləyin sürəti orta deyil, yüksək olduqda quru hava zamanı daha çox toz qalxa 
bilər. 
Mümkün təsirlər yerli sakinlərin narahatçılığı, tozun bitkilərə, canlı orqanizm və səthlərə çökməsidir. Digər 
mümkün təsirlərə insan səhhətinə təsirlər daxildir. Əgər havada uzunmüddətli toz olarsa, bu, tənəffüs yolları 
xəstəliklərindən  əziyyət  çəkən  insanların  səhhətinə  təsir  edə  bilər.  Tozun  çökməsi  subyektiv  problemə 
çevrilə  bilər  və  yaxınlıqdakı  yerlərin  həssaslığı  daxil  olmaqla,  bir  sıra  müxtəlif  amillərdən,  hər  hansı 
çöküntünün  təkrar  baş  verməsi  və  hissəciyin  özünün  xüsusiyyətindən  asılıdır.  Bu  subyektivliyinə  görə, 
tozun çökməsi ilə bağlı qanunla müəyyən edilmiş limitlər yoxdur və əsas diqqət narahatçılığın qarşısının 
alınmasına və lazım gələn yerlərdə havada olan toz emissiyalarını minimallaşdırmağa yönəldilib. 
Emissiyaların azaldılması 
Tullantıların nəzarət altında və nəzarətsiz yandırılmasına icazə verilməyəcək. Toz problemlərinin qarşısını 
almaq üçün görüləcək tədbirlərə aşağıdakılar daxildir: 
•
  Nəqliyyat vasitələrinin hərəkəti giriş yolları və işarələnmiş iş sahələri ilə məhdudlaşacaq (fövqəladə 
hallar istisna olmaqla) 
•
  Təmizlənmiş tullantı sularından tozun yaranmasının azaldılması və tozun yatırılması məqsədilə yol 
səthlərinin sulanmasında (nəmləndirilməsi) istifadə olunacaq. 
 
7.10  Qaz halında olan tullantılar 
İstehsalat obyektində qaz halında olan tullantıların aşağıdakı mənbələri var: 
•
  İnseneratorun tüstü qazları (daimi); 
•
  Qaynar yağ qızdırıcısının tüstü qazları (daimi); 
•
  Qoruyucu təzyiq klapanları (nadir hallarda). 
 
7.10.1  İnseneratorun tüstü qazları 
Cədvəl 7.5 
İnseneratorda yandırılan üç növ tüstü qazları 
Xarakteristikası
 
Sərf (kq/saat) 
Növ 
Bituroks
®
 prosesindən çıxan qaz
 
6000 
daimi 
Xammal və məhsul çənlər parkından gələn 
ventilyasiya qazları
 
100 
periodik 
Məsulun boşaldılması stansiyasından gələn 
ventilyasiya qazları
 
3000 
periodik 
 
Çıxış qazları 800-850ºC-də yandırılma üçün inseneratora verilir. İstiliyin rekuperasiyasından sonra (orta 
təzyiqli buxar istehsalı) tüstü qazı 280ºC-də tüstü borusu vasitəsilə atmosferə atılır. 
 
7.10.2  Bituroks
®
 prosesindən çıxan qazlar. 
Bituroks
®
 qurğusunda tullantı axınlarının əsas mənbəyini Bituroks
®
 prosesindən çıxan qazlar təşkil edir. 
Reaktordan 180-210ºC-də çıxan qazlar əsasən azot (50-60% həcmdə) və sudan (35-50% həcmdə) təşkil 
olunub.  
Bituroks
®
 prosesinin gedişatı zamanı əmələ gələn çirkləndiricilər üzvi və qeyri üzvi xarakterə malik olur: 
•
  Kükürd qazları: SO2/SO3 (˂ 10 vppm); H2S (˂ 200 vppm) 
•
  Karbon oksidləri: CO (0,03-0,08% həcmdə) və CO2 (0,5-1,2% həcmdə) 
•
  Üzvi  çirkləndiricilər  oksidləşmə  prosesi  zamanı  maye  məhsuldan  ayrılan  karbohidrogenlərdən 
təşkil olunub: C5 - C16 (˂1% həcmdə). 
Reaktordan çıxan qazları emal etmək üçün separator və inseneratordan çıxış qazı xətti nəzərdə tutulub. 
 
EKOLOGİYA İDARƏSİ 
73 

 
H.Əliyev  adına  Neft  Emalı  Zavodunun  modernləşdirilməsi 
layihəsinin  Faza-1  –  Bitum  qurğusunun  tikintisi  və  istismarı 
üzrə Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi 
 
İlkin  olaraq  çıxış  qazları  qaz  çıxışı  xəttinə  su  injeksiya  olunması  ilə  təxmini  olaraq  160ºC-yə  qədər 
soyudulur. Çıxan qazın soyudulması injeksiya olunan suyun tam olaraq buxarlanması ilə müşayiət olunur. 
Soyuma nəticəsində orta molekulyar çəkisi 300-350 kq/kmol olan ağır karbohidrogenlərin çıxan qazdan 
kondensləşməsi baş verir. 
İki fazadan təşkil olunmuş çıxış qaz axını maye və qaz halında olan fazaların ayrılması üçün separatora 
verilir. Qaz yuxarı hissədəki tutumdan çıxır və qalıq karbohidrogenlərin (R-SH, CO и H
2
S) yandırılması 
üçün inseneratora verilir. 
 
7.10.3  Xammal və məhsul çənlər parkından ventilyasiya qazları 
Xammal  və  məhsulun  saxlanması  çənlərinin  ventilyasiya  xətləri  azot  örtük  sistemi  ilə  təchiz  edilmiş 
ventilyasiya qazı sistemi ilə birləşdirilib. Bununla da ventilyasi qazlarının çənlərdən atmosferə sızmasının 
qarşısı  alınır  və  qurğunun  bu  hissəsində  çirklənmə  minimumuma  endirilir.  Ventilyasiya  qazları  o  halda 
inseneratora verilir ki, azot örtük sisteminin müəyyən edilmiş təzyiqi (25 mbar) aşılır. Bu səbəbdən də bu 
mənbə periodik atılma mənbəyi sayılır. 
 
7.10.4  Məhsul doldurma stansiyasının ventilyasiya qazları 
İnseneratorda yandırılan qazların üçüncü mənbəyi məhsul doldurma stansiyasının ventilyasiya qazlarıdır. 
Buxarların atmosferə atılmasının qarşısını almaq məqsədi ilə ventilyasiya qazları doldurma stansiyasından, 
avtosisternlərə sorucu doldurma ventilyatorlarının köməyi ilə inseneratora ötürülür. Bu mənbə də periodik 
mənbəyə aid edilir, çünki ventilyasiya qazları yalnız doldurma zamanı inseneratora verilir. 
 
7.10.5  Tüstü borusundan çıxan qaz tullantılarının həcminin ölçülməsi (23-ST-101) 
Cədvəl 7.7-də verilmiş tüstü borusundan çıxan qaz tullantılarının həcminin qiymətləndirməsi aşağıdakılara 
əsaslanır: 
•
  PEN40/60 markalı əsas məhsulun istehsalının material-istilik balansı 
•
  Çıxan  qazlarda  SO
2
  və  H
2
S  miqdarının  Bituroks
®
  layihələri  üçün  laboratoriyada  keçirilmiş  pilot 
sınaqlarında ölçülmüş miqdarı. 
•
  NO
x
, CO və ölçülən bərk hissəciklərin ümumi miqdarının qiymətləndirilməsi inseneratorun tələbləri 
və istifadə olunan yanacaq qazının əsasında aparılır. 
Cədvəl 7.6 
Tüstü borusundan çıxan qaz tullantılarının həcminin ölçülməsi
 
Xarakteristika 
Ölçü vahidi 
Qiymət 
Tullantıların yaranma yeri 
 
Tüstü borusu 
Texnoloji sxem balansında mövqeyi 
 
31 
Növ 
--- 
Tüstü qazı/daimi 
Temperatur 
 
280 
 
ºC 
Normal 
Maks. 
Tüstü qazı axını 
Kq/saat 
19905,3 
21963,4 
Tüstü qazı axını 
Nm
3
/saat 
16912,7 
18803,9 
Tüstü qazı axını QURU 
Nm
3
/saat 
12580,7 
13987,5 
Tüstü qazı axını 
m
3
/saat 
34248,6 
35425 
Molekulyar çəki 
Kq/kmol 
26,4 
26,2 
Tüstü qazının tərkibi 
N
2
 
% həcmdə 
63,59 
63,63 
O
2
 
% həcmdə 
6,69 (8,99 quru) 
5,11 (7,00) 
H
2
O 
% həcmdə 
25,61 
27,08 
CO
2
 
% həcmdə 
4,11 
4,18 
SO
2
 
vppm 
53 
74 
CƏMİ 
% həcmdə 
100 
100 
3% O
2
 və quru şəraitə nisbətdə ölçülmüş çirklənmə 
SO
2
 
mq/Nm
3
 
303,8 
373,1 
NO
x
 (NO
2 
kimi) 
mq/Nm
3
 
450 
1)
 
 
EKOLOGİYA İDARƏSİ 
74 

 
H.Əliyev  adına  Neft  Emalı  Zavodunun  modernləşdirilməsi 
layihəsinin  Faza-1  –  Bitum  qurğusunun  tikintisi  və  istismarı 
üzrə Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi 
 
CO 
mq/Nm
3
 
100 
1)
 
C-üzvi. (C
3
H
8 
kimi) 
mq/Nm
3
 
10 
TSP 
mq/Nm
3
 
50 
1)
 
H
2
S 
mq/Nm
3
 
10 
1)
 
V 
mq/Nm
3
 
5 
1)
 
Ni 
mq/Nm
3
 
1
4
 
 
7.11  Qaynar yağ qızdırıcısının tüstü qazları 
Tüstü borusundan atılan tullantı qazlarının həcmi qaynar yağ qızdırıcısının 2000 kVt (təmiz istiliktörətmə) 
hesablanmış  gücünə  və  qızdırıcının  termiki  f.i.ə.-nın  80%-ə  əsaslanır,  çünki  yanmanın  hesablanması 
odluğun 2500 kVt gücündən alınır. Yandırılma oksigen bolluğu üçün lambda=1,2 istifadəsinə hesablanıb. 
 
7.11.1  Tüstü borusundan çıxan qaz tullantılarının həcminin ölçülməsi (23-ST-102) 
Cədvəl 7.8-də qaynar yağ qızdırıcısından atılan qaz formalı tullantıların həcminin qiymətləri göstərilib, hansı 
ki, istehsalçı tərəfindən təqdim edilmiş verilənlər əsasında detallı layihələndirmə zamanı yoxlanılmalıdır. 
Cədvəl 7.7 
Tüstü borusundan (23-ST-102) çıxan qaz tullantılarının həcminin ölçülməsi 
Xarakteristika 
Ölçü vahidi 
Qiymət 
Tullantıların yaranma yeri 
 
Tüstü borusu 
Növ 
--- 
Tüstü qazı/daimi 
Temperatur 
 
300-dən çox olmamaqla 
Tüstü qazı axını 
Kq/saat 
3855,5 
Tüstü qazı axını 
Nm
3
/saat 
3098,5 
Tüstü qazı axını QURU 
Nm
3
/saat 
2608,6 
Tüstü qazı axını 
m
3
/saat 
6590,5 
Molekulyar çəki 
Kq/kmol 
27,9 
Tüstü qazının tərkibi (qiymətləndirmə) 
N
2
 
% həcmdə 
72,7 
O
2
 
% həcmdə 
3,2 (3,8 quru) 
H
2
O 
% həcmdə 
15,8 
CO
2
 
% həcmdə 
8,3 
SO
2
 
vppm 
1 1) 
CƏM 
% həcmdə 
100 
3% O
2
 və quru şəraitə nisbətdə ölçülmüş çirklənmə 
SO
2
 ölçülmüş 
mq/Nm
3
 
3,6 
1)
 
NO
x
 (NO
2 
kimi) çox olmayaraq 
mq/Nm
3
 
450 
2)
 
CO çox olmayaraq 
mq/Nm
3
 
100 
2)
 
C-org. (C
3
H
8 
kimi) çox olmayaraq 
mq/Nm
3
 
10 
Bərk hissəciklər çox olmayaraq 
mq/Nm
3
 
50 
2)
 
H
2
S çox olmayaraq 
mq/Nm
3
 
10 
2)
 
V çox olmayaraq 
mq/Nm
3
 
5 
2)
 
Ni çox olmayaraq 
mq/Nm
3
 
1 
2)
 
7.12  Qoruyucu klapanlardan çıxan qaz tullantılar 
Cədvəl 7.8  Bitum  qurğusunda  quraşdırılmış  qoruyucu  təzyiq  klapanlarından  atılan  qaz  formalı 
tullantıların ümumi həcmi 
4 
Müqavilədə nəzərə alınmış tüstü qazlarının inseneratordan tüstü borusu vasitəsilə atılması hədləri 
1)
 H
2
S 100 pay/milyon (vppm) çox olmamaqla tüstü qazında nəzərə alınıb 
2)
 Müqavilədə nəzərə alınmış tüstü qazlarının inseneratordan tüstü borusu vasitəsilə atılması hədləri 
 
EKOLOGİYA İDARƏSİ 
75 
                                                      

 
H.Əliyev  adına  Neft  Emalı  Zavodunun  modernləşdirilməsi 
layihəsinin  Faza-1  –  Bitum  qurğusunun  tikintisi  və  istismarı 
üzrə Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi 
 
Qoruyucu təzyiq 
klapanının № 
Çəki sərfi 
(kq/saat) 
Çıxan axının növü 
Layihə hadisəsi 
Baş 
vermə 
tezliyi 
23-PSV-1005 
8420 
Reaktordan çıxan qaz 
Bloklanmış çıxışda 
Nadir 
23-PSV-1007A/B 
8430 
Separatordan çıxan qaz 
Bloklanmış çıxışda 
Nadir 
23-PSV-1010A/B 
1257 
Tüstü qazı 
Yanğın zamanı 
Nadir 
 
7.13  Qəza atılmaları xəttindən atılan qaz halında olan tullantılar 
Qəza atqı xəttindən qaz halında olan atılmalar inseneratorun açılması halında  saxlama çənlərindən  və 
məhsul doldurma stansiyasından gözlənilir. 
İnsenerator qurğusunun içərisində  yanacaq qazı qoruyucu klapan və atqı xəttindən çıxa bilər (hermetik 
şəraitdə sınanma üçün layihələndirilib). 
Cədvəl 7.9 
Atqı xəttində atılmalar qiymətləndirilməsi 
Çəki 
sərfi 
(kq/saat) 
Atılmanın növü 
Layihə hadisəsi