Фискал сиёсат ва давлат бюджети


Download 59.71 Kb.
bet6/9
Sana01.05.2023
Hajmi59.71 Kb.
#1420236
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
ФИСКАЛ СИЁСАТ ВА ДАВЛАТ БЮДЖЕТИ

10.5. Давлат бюджети.
Давлат бюджетининг мамлакат иктисодига таъсирини бахолаш огир масала хисобланади. Дефицит давлат харидлари GP ва транферт тўловлари GT, хамда (ND) давлат карзи бўйича i процент тўловлари йигиндиси солик тушумларидан кўп бўлганда вужудга келади:
дефицит = GP + GT + i (ND) - T
Бюджет дефицитининг маълум микдорида, унинг иктисодга рагбатлантирувчи таъсири дефицитни молиялаштириш услубларидан боглик бўлса, бюджет ортикчалигининг маълум микдорида унинг дефляцион таъсири, ортикчаликни кандай бартараф этишга богликдир.
Хукумат дефицитни молиялаштириши мумкин бўлган икки услуб мавжуд: ахолидан карз олиш хисобидан ва янги пул чикариш хисобидан. Жами харажатларга таъсир хар кайси холатда турлича бўлади.
1. Агар хукумат пул бозорига чикиб, ахолидан карз олса, у хусусий тадбиркорлар билан молиявий воситалар борасида ракобатда бўлади. Бу мувозанатдаги процент ставка даражасининг ўсишига олиб келади. r ўсиши эса, I(r) бўлганлиги сабабли, хусусий инвестициялар хиссасининг камайишига олиб келади.
2. Янги пул чикарилганда хусусий инвестициялар камайишининг олдини олиш мумкин. Шундай килиб, янги пул яратилиши дефицит харажатларни молиялаштиришнинг анча рагбатлантирувчи услуби хисобланади. Лекин бу услубни хамма вакт хам кўллаб бўлмайди.
Ортикча талабдан келиб чикадиган инфляция хукумат томонидан фискал харакатларни амалга оширишни талаб этади. Улар бюджет ортикчалигини бартраф этиши мумкин. Лекин, бундай ортикчаликнинг антиинфляцион самараси, хукумат ундан кандай фойдаланишига боглик.
Агар хукумат карзга эга бўлса, унда у карзни коплаш учун кўшимча воситалардан фойдаланиши мумкин. Лекин бундай тадбир бюджет ортикчалигининг антиинфляцион таъсирини камайтиради. Хукумат ахолидан ўз карз мажбуриятларини сотиб олиб, ўз ортикча солик тушумларини пул бозорига кайтиб ўтказади. Бу эса процент ставкани пасайтриб, инвестиция ва истеъмолни рагбатлантиради.
Ортикча микдорни муомаладан олиш кўпрок антиинфляцион таъсирга эга. Ортикчаликни муомаладан олиш, хукумат томонидан даромад ва харажатлар окимида маълум даражада сотиб олиш кобилиятини камайтиришни ва уни саклаб колишни, билдиради. Агар ортикча солик даромадлари иктисодга яна кайтадан киритилмаса, бюджет ортикчалигининг хатто бир кисмини сарфлаш имконияти хам бўлмайди, яъни бу воситалар инфляцион таъсир кўрсатмайди.
Шундай килиб, бюджет ортикчалигини олиш, бу воситаларни давлат карзини коплаш учун фойдаланишга нисбатан кўпрок самарали тадбир хисобланади.



Download 59.71 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling