Fizikadan laboratoriya ishlari va namoyish tajribalari uzviyligini o’rganish”

Hodisani kuzatish – o’quv jarayonining tayanch nuqtasi shu hodisa haqida birlamchi tasavvurlar manbaidir. Hodisani yaxshi va ko’rgazmali qo’yilgan namoyish tajriba davomida kuzatish lozim. Agar xususiyatga ko’ra hodisani faqat individual kuzatish mumkin bo’lsa, u holda bunday hodisani kinoplyonkaga tushirib, uni kinohujjat tarzida namoyish qilish kerak. Namoyish tajribalarini texnik yoki iqtisodiy sabablarga ko’ra amalga oshirish mumkin bo’lmagan hollarda ham kinio yordamida o’tish tavsiya etiladi.
O’qituvchi kuzatish jarayonida o’quvchilarning e’tiborini hodisaning muhim jihatlariga qaratishi lozim.
O’rganilayotgan hodisaning sifat tahlili va uning boshqa hodisalar bilan bog’liqligini aniqlash. O’rganilayotgan hodisaning kuzatilishi qanchalik muhim va ahamiyatli bo’lmasin, uchuqur va har tomonlama tahlilsiz, o’zicha hech qanday ahamiytga ega bo’lmaydi.
Shunday tahlilning birinchi pog’onasi sifat tahlilidan iboratdir. Bunda:

1. 
   Mazkur hodisaning avval o’rganilgan hodisalar bilan bog’lanishi aniqlanadi;
   
2. 
   Ma’lum belgilarining va bog’lanishlarning bir xil ekanligi qayd qilinadi, biroq bu boglanishlarning muayyan tuzilishi aniqlashtirilmaydi.
   

O’rganilayotgan hodisani xarakterlovchi kattaliklarni kiritish. Bu o’qitish jarayoninig o’qituvchi uchun eng qiyin pog’onasidir, lekin busiz chuqur bilim olish va fizik nazariyalarni ta’riflash mumkin emas.
Fizik tushunchani shakllantirishning bu pog’onasida matematikadan foydalanishga o’tamiz va yangi kiritilgan kattalikni matematik amallar yordamida avval o’rganilgan kattaliklar orqali ifodalaymiz. Bu bilan kattaliklarni o’lchash uchun zaruruy shart hosil bo’ladi. Shu yerning o’zida uning o’lchov birliklarini aniqlash kerak.
Kiritilgan kattaliklarni o’lchash uchun asboblar yasash. Yangi kiritilgan kattaliklar, biz ularni tajribada o’lchashni bilganimizdan keyingina o’zligini namoyish qiladi, “ishlay boshlaydi”, shu sababli bu kattaliklarni o’lchash uchun tegishli asboblarni yaratish zarur. O’quvchilar uchun yangi kattalik kiritilayotganda, o’qituvchi ularga bu kattalikni o’lchash imkoniyatlarini ko’rsatib o’tishi va ularni tegishli o’lchov asboblari bilan tanishtirishi shart.