Fizikàning yorug‘likning nurlànish, yutilish và tàrqàlish qînunlàrini o‘rgànàdigàn bo‘limidir
Download 478.63 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Ìînîõrîmàtik to‘lqinlàr – bir õil chàstîtàli (to‘lqin uzunlikli) và o‘zgàrmàs àmplitudàli to‘lqinlàr.
- Yorug‘lik to‘lqinlàrining supårpîzitsiyasi.
- Ìàksimumlar và minimumlar shàrtlàri.
- Ìàksimumlar và minimumlar shàrtlàrini yo‘l fàrqi îrqàli ifîdàlàsh.
- Yorug‘lik intårfårånsiyasidàn fîydàlànish.
- Yorug‘lik difràksiyasi. Gyuygens — Frenel prinsiði
- Yorug‘lik difràksiyasi.
- Gyuygåns–Frånål prinsipi.
- 17- rasm.
- Pàràllål nurlàr dàstàsining yakkà tirqishdàgi difràksiyasi.
- Ìàksimumlàr và minimumlàr shàrti.
|
Òo‘lqinlàrning kîgåråntligi. Êîgårånt to‘lqinlàr dåb, chàstîtàlàri (to‘lqin uzunliklàri) tång và fàzàlàrining fàrqi o‘zgàrmàs bo‘lgàn to‘lqinlàrgà àytilàdi. Bundày shàrtni mînîõrîmàtik to‘lqinlàrginà qànîàtlàntirishi mumkin. Ìînîõrîmàtik to‘lqinlàr – bir õil chàstîtàli (to‘lqin
mànbàlàridàn mînîõrîmàtik yorug‘lik to‘lqinlàri chiqmàgànligi uchun ham ulàr intårfårånsiyagà kirishishmàydi. Àynàn shu sàbàbli, ikkità elåktr làmpîchkàsi bilàn yoritilàyotgàn stîlning ustidà intårfårånsion mànzàrà hîsil bo‘lmàydi. Turli mànbàlàrdàn
23 chiqàyotgàn yorug‘liklàrning nimà sàbàbdàn mînîõrîmàtik bo‘là îlmàsligini tushunish uchun yorug‘likning pàydî bo‘lish måõà- nizmini tàhlil qilish kåràk. Yorug‘lik nuri àtîmlàrining g‘àlàyon- làngàn hîlàtdàn àsîsiy hîlàtgà o‘tishidà chiqàrilib, judà qisqà vaqt (10
-8 s) dàvîm etàdi. Bundày nurlànish hàr bir mànbàdàgi àtîmlàrning o‘zigàginà õîs bo‘lgànligi uchun hàm, håch qàchîn ikkità mànbàdàn chiqàdigàn yorug‘lik mînîõrîmàtik bo‘là îlmàydi. U holda intårfårånsiya mànzàràsini hîsil qilish uchun nimà qilmîq kåràk? Bu muàmmîni yechishning yagînà yo‘li bittà mànbàdàn chiqàyotgàn yorug‘lik nurini ikkigà àjràtib (shundà ulàr mînîõrîmàtik bo‘làdi), turli îptik yo‘llar o‘tgandan so‘ng ulàrni yana qo‘shishdan iborat. Îptik yo‘llàrning fàrqi o‘zgàrmàs bo‘lsà, fàzàlàr fàrqi hàm o‘zgàrmàs bo‘làdi. Bungà erishishning ko‘plàb usullàri màvjud bo‘lib, ulàr bilàn quyidà tànishàsiz. Endi màksi- mum và minimum intånsivliklàr hîsil bo‘lish måõànizmi bilàn tànishàylik.
qinlàr kàbi, yorug‘lik to‘lqinlàri uchun hàm supårpîzitsiya prin- sipi o‘rinlidir. Bîshqàchà àytgàndà, to‘lqinlàrning qo‘shilishi nàtijàsidà hîsil bo‘lgàn to‘lqinning elåktr (màgnit) màydîn kuch- làngànligi qo‘shiluvchi to‘lqinlàr elåktr (màgnit) màydîn kuchlàn- gànliklàrining shu nuqtàdàgi qiymàtlàrining våktîriàl yig‘indisigà tång. Ikkità x 1 = A 1 cos(wt + j 1 ) và x 2 = A 2 cos(wt + j 2 ) kîgårånt yassi yorug‘lik to‘lqinlàrining qo‘shilishi nàtijàsidà fàzîning mà’lum bir nuqtàsidà quyidàgi àmplitudàli tåbrànish vujudgà kålàdi:
2 1 2 2 2 1 2 2 1 2 = + + - cos( ) j j . (7.1) Bu yerdà (j 2 - j 1 ) – qo‘shilàyotgàn to‘lqinlàrning fàzàlàr fàrqi. Àgàr to‘lqin intånsivligi àmplitudàning kvàdràtigà prîpîr- siînàlligini (I~À 2 ) e’tibîrgà îlsàk, (7.1) ni quyidàgichà yozish mumkin: I I I I I = + + - 1 2 1 2
2 1 2 cos( ) j j . (7.2) Ushbu ifîdà ikkità kîgårånt yorug‘lik to‘lqinlàrining qo‘shi- lishi nàtijàsidà hîsil bo‘lgàn to‘lqin intånsivligi I ni dàstlàbki to‘lqinlàr intånsivligi I 1 và I 2 làr îrqàli ifîdàlàydi. Ìàksimumlar và minimumlar shàrtlàri. (7.2) dàn ko‘rinib turibdiki, hîsil bo‘lgàn to‘lqin intånsivligi (yorug‘lik intånsivligi) 24 cos(j
2 - j
1 ) ning qiymàtigà bîg‘liq. Òrigînîmåtriya kursidàn mà’- lumki, kîsinusning qiymàti +1 dàn -1 gàchà îràliqdà o‘zgà- ràdi.
1) cos(j 2 - j 1 ) = 1, ya’ni o‘zining eng kàttà qiymàtini qàbul qilsin. U holda j 2 - j 1 = 0, 2p, 4p, ..., 2kp, (7.3) bu yerdà k = 0, 1, 2, 3, .... Ushbu holatda (7.1) ifoda A = A 1 + A 2 (7.4) ko‘rinishni îlib, nàtijàviy tåbrànishning kuchàyishi ro‘y båràdi. Àgàr A 2 = A 1 bo‘lsà,
A max
= 2A 1 , (7.5) yorug‘lik àmplitudàsining ikki màrtà kuchàyishi kuzàtilàdi. 2) cos(j
2 - j
1 ) = -1, ya’ni o‘zining eng kichik qiymàtini qàbul qilsin: j
- j 1 = p, 3p, 5p, ..., (2k + 1)p. (7.6) Bu yerdà hàm k = 0, 1, 2, 3, ... . Bundà (7.1) ifoda A = |A 1 - A 2 | (7.7) ko‘rinishni îlib, nàtijàviy tåbrànishning susàyishi ro‘y båràdi. Àgàr
2 = A 1 bo‘lsà,
A min
= 0, (7.8) yorug‘lik àmplitudàsining to‘là so‘nishi kuzàtilàdi. Ìàksimumlar và minimumlar shàrtlàrini yo‘l fàrqi îrqàli ifîdàlàsh. Îdàtdà, nàtijàviy tåbrànish àmplitudàsining kuchàyish (màksimum) và susàyish (minimum) shàrtlàrini fàzàlàr fàrqi j 2
1 bilàn emàs, bàlki to‘lqinlàr o‘tàdigàn yo‘l fàrqi d bilàn ifîdàlàsh qulày hisîblànàdi. Àgàr elåktrîmàgnit to‘lqin dàvri 2p và bundà u to‘lqin uzunligi l gà tång yo‘lni o‘tishini nàzàrdà tutsàk, j = p fàzà to‘lqin l 2 gà tång yo‘lni o‘tishigà mîs kålishini ko‘ràmiz. Ushbu mulîhàzà àsîsidà màksimumlàr shàrti (7.3) ni quyidàgichà yozish mumkin: d l l = = 2 2
k . (7.9) Àgàr qo‘shiluvchi to‘lqinlàrning yo‘l fàrqi yarimto‘lqin uzunli- gining juft sînigà yoki to‘lqin uzunligining butun sînigà tång bo‘lsà, 25 nàtijàviy tåbrànishning màksimàl kuchàyishi ro‘y båràdi. Shuningdåk, minimumlàr shàrti (7.6) ni qàytà yozàmiz: 2 (2 1) k l d =
+ . (7.10) Àgàr qo‘shiluvchi to‘lqinlàr yo‘l fàrqi yarimto‘lqin uzunligining tîq sînigà tång bo‘lsà, nàtijàviy tåbrà- nishning susàyishi ro‘y båràdi. k = 0, 1, 2, 3, ... qiymàtlàr intårfårånsiya màksimumlàri và mi- nimumlàrining tàrtibi dåyilàdi. 15- ràsmdà tång àmplitudàli to‘lqinlàr intårfårånsiyasi ko‘rsà- tilgàn. Àgàr yo‘l fàrqi yarimto‘lqin uzunligining juft sînigà tång bo‘lsà, À
1
2 = 2À 1 – yorug‘- likning kuchàyishi (15- à ràsm), àgàr yo‘l fàrqi yarimto‘lqin uzunligining tîq sînigà tång bo‘lsà, A = |A 1 - A 2 | = 0 – yorug‘- likning susayishi, to‘lqinning so‘nishi (15- b ràsm) ro‘y båràdi.
sàsining miqdîriy qînuniyatlàri to‘lqin uzunligi l gà bîg‘liq bo‘lgàni uchun hàm, undan to‘lqin uzunligini o‘lchàshdà foyda- laniladi (intårfårånsiîn spåktrîskîpiya). Ìisîl uchun, Nyutîn hàlqàlàrining ràdiusini o‘lchàb yorug‘likning to‘lqin uzunligini àniqlàsh mumkin. Shuningdåk, intårfårånsiya hîdisàsidàn îptik àsbîblàrning sifàtini yaõshilàshdà (yorishtirilgàn îptikà) và yaõshi qàytàruvchi qàtlàmlàrni hîsil qilishdà hàm fîydàlànilàdi. Intårfårånsiya hîdisàsi intårfårîmåtrlàr dåb ataluvchi o‘lchîv àsbîblàridà hàm kång qo‘llànilàdi. Bu àsbîblàrning bàrchàsining ish prinsiplàri bir õil bo‘lib, fàqàt yasàlishi bilànginà fàrq qilàdi. Bundày àsbîblàr yordàmidà yorug‘likning to‘lqin uzunligi, jism- làrning o‘lchàmlàri, jism o‘lchàmlàrining tåmpåràturàgà bîg‘liq- ligi và hîkazolàr kàttà àniqlikdà o‘lchànishi mumkin. Ìàsàlàn, Ìàykålsîn intårfårîmåtri 10 -7 m gàchà àniqlikdà nàtijà ko‘rsàtàdi. Bundày intårfårîmåtr yordàmidà birinchi bo‘lib måtrning õàlqàrî etàlîni yorug‘likning to‘lqin uzunligi bilan sîlishtirilgàn.
1
2
1
l/2
2
b) 26 Intårfårîmåtrlàr yordàmidà îptik dåtàllàrning sifàtini, bur- chàklàrining àniqligini nàzîràt qilish, hàvîdà tåz-tåz ro‘y båràdigàn jàràyonlàrning àmàlgà îshishini kuzàtish mumkin. Intårfårîmåtr và mikrîskîpdàn ibîràt mikrîintårfårîmåtrlàr yordàmidà sirtlàrning sàyqàlligini nàzîràt qilish mumkin. Intårfårånsiîn råfràktîmåtrlàr yordàmidà esà shàffîf jismlàr (gàzlàr, suyuqliklàr và qàttiq jismlàr) sindirish ko‘rsàtkichlàrining bîsimgà, temperaturagà và àràlàshmàlàrgà bîg‘liqligi o‘rgànilàdi. Bulàrdàn tàshqàri hàm intårfårånsiya jàràyonining qo‘llànilish chågàràsi ànchà kàttà.
1. Intårfårånsiya hîdisàsi yorug‘likning qàndày tàbiàtgà egàligini isbîtlàydi? 2. Yorug‘lik intårfårånsiyasi nima? 3. Qàndày yorug‘lik to‘lqinlàri intårfårånsiyagà kirishishi mumkin? 4. Êîgårånt to‘lqinlàr dåb qàndày to‘lqinlàrgà àytilàdi? 5. Ìînîõrîmàtik to‘lqinlàr dåb-chi? 6. Nimà uchun ikkità elåktr làmpîchkàsi bilàn yoritilgàn stîl ustidà intårfårånsiya mànzàràsi hîsil bo‘lmàydi? 7. Òurli mànbàlàrdàn chiqàyotgàn yorug‘lik to‘lqinlàri nimà sàbàbdàn mînîõrîmàtik bo‘là îlmàydi? 8. Êîgårånt yorug‘lik to‘lqinlàri qàndày hîsil qilinàdi? 9. Yorug‘lik to‘lqinlàri uchun supårpîzitsiya prinsipini ta’riflang. 10. Ikkità kîgårånt to‘lqinlàrning qo‘shilishi nàtijàsidà hîsil bo‘lgàn tåbrànish àmplitudàsi qàndày àniqlànàdi? 11. Òo‘lqin intånsivligi-chi? 12. Qàchîn nàtijàviy tåbrànishning kuchàyishi ro‘y båràdi? 13. Susàyishi-chi? 14. À 1 = À 2 bo‘lgàndà tåbrànish àmplitudàsining màksimàl và minimàl qiymàtlàri nimàgà tång bo‘làdi? 15. Òåbrànish àmplitudàsining qiymàtlàrini fàzàlàr fàrqi bilàn ifîdàlàsh qulàymi yoki yo‘l fàrqi bilànmi? 16. Fàzàning j = p
17. Nàtijàviy tåbrànishning màksimàl kuchàyishi qàchîn ro‘y båràdi? Ìàksimumlàr shàrtini yozing. 18. Nàtijàviy tåbrànishning susàyishi qàchîn ro‘y båràdi? Ìinimumlàr shàrtini yozing. 19. k nimàni ko‘rsàtàdi? 20. 15- ràsmdàgi mànzàràni tushuntiring. 21. Ìikrîintårfårîmåtr yordà- midà nimàni nàzîràt qilish mumkin? 22. Intårfårånsiîn råfràktîmåtrlàr yordàmidà nimàlàr o‘rgànilàdi? Yorug‘lik difràksiyasi. Gyuygens — Frenel prinsiði Ì à z m u n i : to‘lqinlàr difràksiyasi; yorug‘lik difràksiyasi; Gyuygåns–Frånål prinsipi.
singàn, yo‘nàlishini o‘zgàrtirgàn, dågàn mà’nîni ànglàtàdi. 8-§. 27 Shuning uchun hàm to‘lqinlàr difràksiyasi dågàndà ulàrning to‘siqni àylànib o‘tishi nàzàrdà tutilgàn. Àynàn shu difràksiya shàrîfàti bilàn to‘lqinlàr gåîmåtrik sîya sîhàsigà yetishi, to‘siqlàrni àylànib o‘tishi, kichkinà tirqishdàn o‘tib ekràngà tushishi và shungà o‘õshàshlàr ro‘y bårishi mumkin. Òîvushning pànà jîydà eshitilishi hàm tîvush to‘lqinlàri difràk- siyasining nàtijàsidir. Yorug‘lik difràksiyasi. Yuqîridàgidåk hîllàr yorug‘lik bilàn hàm ro‘y båràdimi, dågàn sàvîl tug‘ilàdi. Buning uchun sxemasi 16- ràsmdà ko‘rsàtilgàndåk tàjribà o‘tkàzàmiz. Yorug‘lik mànbàyi qàrshisidà kichkinà tirqishli ÀB to‘siq turgàn bo‘lsin. E ekràndà tirqishning sîyasi, yorug‘ dîg‘ hîsil bo‘làdi (16- à ràsm). Endi
bo‘lgàndà ekràndà yorug‘ và qîrîng‘i àylànàlàrdàn ibîràt muràk- kàb mànzàrà vujudgà kålàdi (16- b ràsm). Bundày mànzàràni fàqàt yorug‘likning difràksiyasiginà vujudgà kåltirishi mumkin. Yorug‘lik difràksiya mànzàràsini vu- judgà kåltiràr ekàn, dåmàk, u to‘lqin tàbiàtigà egà bo‘ladi. 16- rasm. A E B S S B A E a) b) 28 Shuning uchun hàm difràksiya hîdisàsi yorug‘likning to‘lqin tàbiàtigà egàligini ko‘rsàtuvchi jàràyonlàrdàn biri hisîblànàdi.
Dåmàk, to‘g‘ri chiziq bo‘ylàb tàrqàlishdàn hàr qàndày chåtlà- shish yorug‘lik difràksiyasining nàtijàsi bo‘lib, uning to‘lqin tàbiàti- gà egàligini isbîtlàydi. Gyuygåns–Frånål prinsipi. Biz endi 16- à ràsmdàgi mànzàrà hàqidà chuqurrîq mulîhàzà yuritàylik. Àgàr yorug‘lik to‘lqin tàbiàtigà egà bo‘lsà, undà yorug‘ dîg‘ chågàràsining kåskin bo‘- lishini qàndày tushuntirish mumkin? Õuddi shundày mulîhàzàni yorug‘lik mànbàyi qàrshisidàgi jism sîyasining (4- ràsmga q.) kåskin bo‘lishi hàqidà hàm àytish mumkin. Gyuygåns prinsipi yuqîridà kåltirilgàn muàmmîni yechishgà îjizlik qilàdi. Chunki u to‘lqin àmplitudàsi và, dåmàk, to‘lqin intånsivligining yo‘nàlishlàr bo‘yichà tàqsimîti hàqidàgi màsàlàni qàràmàydi. Gyuygåns prinsipigà binîàn, to‘lqin frînti yetib bîrgàn hàr
Frànsuz fizigi Î.Frå nål (1788–1827) bu prinsipni to‘ldirib, fàzîning istàlgàn nuqtàsidàgi tåbrànishlàrni, to‘lqin frîntining
qo‘shimchà kiritdi. Uning fikrigà ko‘rà, bu màvhum mànbàlàr kîgårånt to‘lqinlàr chiqàràdi và ulàr fàzîning istàlgàn nuqtàsidà intårfårånsiyagà kirishib, bir-birlàrini kuchàytirishlàri yoki so‘ndi- rishlàri mumkin. Frånål o‘z prinsipigà binîàn, to‘lqin frîntini shundày bo‘làk- làrgà (Frånål zînàlàrigà) bo‘lishni tàklif qildiki, bundà qo‘shni zînàlàrdàn qàràlàyotgàn nuqtàgà yetib kålàyotgàn to‘lqinlàrning fàzàlàri qàràmà-qàrshi, ya’ni Dj = p và dåmàk, yo‘l fàrqi d l = 2 gà tång bo‘lsin. Nàtijàdà ikkità qo‘shni zînàning qàràlàyotgàn nuqtàdà hîsil qilàdigàn tåbrànishlàri bir-birlàrini so‘ndiràdi. Ìàsàlàn, S nuqtàviy mànbàning istàlgàn Ì nuqtàdà hîsil qilàdigàn yorug‘lik to‘lqinining àmplitudàsini tîpàylik (17- ràsm). Gyuygåns–Frånål prinsipigà binîàn, S mànbàning tà’sirini F to‘l- qin frîntining bo‘làklàridàn ibîràt màvhum mànbàlàrning tà’siri bilàn àlmàshtiràmiz. Frånål ulàrni, hàlqàsimîn shàkldàgi zînàlàr 29 chåkkàsidàn Ì nuqtàgàchà bo‘lgàn fàrq l 2
qilib tànlàdi, ya’ni P M P M P M P M P M P M 1 0 2 1 3 2 2 - = - = - = l . Zînàlàrdàn Ì nuqtàgà yetib bîrgàn tåbrànishlàrning fàzà- làri qàràmà-qàrshi bo‘lgànligi sàbàbli, nàtijàviy tåbrànish àmplitudàsi quyidàgichà àniqlànàdi: À
1
2
3
4
,
(8.1) bu yerdà À 1 , À 2 , À 3 , ... À m – mîs ràvishdà 1, 2, 3, ..., m- zînàlàr vujudgà kåltiràdigàn tåbrànishlàr àmplitudàsi. Ifîdàdàn ko‘rinib turibdiki, tirqishdà jîylàshàdigàn zînàlàr sîni juft bo‘lsà, Ì nuqtàdà qîrîng‘i dîg‘, tîq bo‘lsà – yorug‘ dîg‘ hîsil bo‘làdi. Òirqishdà bittà zînà jîylàshganda, Ì nuqtàdà màksimum intån- sivlik hîsil bo‘làdi.
1. Difràksiya so‘zi qàndày mà’nîni ànglàtàdi? 2. Òo‘lqinlàr difràksiyasi dågàndà nimà nàzàrdà tutilàdi? 3. Òîvushning pànà jîydà eshitilishini qàndày tushuntiràsiz? 4. 16- à ràsmdàgi mànzàràni tushuntiring. 5. 16- b ràsmdàgi mànzàràni tushuntiring. 16- b ràsmdàgi mànzàrà vujudgà kålishi uchun qàndày shàrtlàr bàjàrilishi kåràk? 7. Gyuygåns prinsipi nima? 8. Frånål Gyuygåns prinsipigà qàndày qo‘shimchà kiritdi? 9. Frånål màv- hum mànbàlàr hàqidà qàndày fikr bildirgàn? 10. Frånål zînàlàri qàndày prinsipgà àsîsàn bo‘lingàn? 11. Qo‘shni zînàlàrdàn kålàyotgàn to‘lqinlàr- ning yo‘l fàrqi nimàgà tång? 12. 17- ràsmni tushuntiring. 13. Qo‘shni zînàlàrdàn kålgàn tåbrànishlàr àmplitudàlàri bir-birlàrigà qàndày munî- sàbàtdà bo‘lishàdi? 14. Ì nuqtàdàgi nàtijàviy àmplitudà nimàgà tång? 15. Ì nuqtàdà qàchîn qîrîng‘i, qàchîn yorug‘ dîg‘ hîsil bo‘làdi? 16. Òirqishdà bittà zînà jîylàshgàndà nimà bo‘làdi? S P 0
1
2
3
2 l b + 2 2 l b + l 2 17- rasm. F
30 Difràksiîn pànjàrà. Difràksiyadàn fîydàlànish Ì à z m u n i : pàràllål nurlàr dàstàsining yakkà tirqishdàgi difràksiyasi; màksimumlàr và minimumlàr shàrti; difràksiîn pànjàràning tuzilishi; difràksiîn pànjàràdà difràksiya; difràk- siyadàn fîydàlànish.
fizigi I.Fràungîfår (1787–1826) kàttà àmàliy àhàmiyatgà egà bo‘lgàn pàràllål nurlàr dàstàsining difràksiyasini o‘rgàndi. Shuning uchun hàm bu difràksiyagà bà’zàn Fràungîfår difràksiyasi dåyi- làdi. Yassi mînîõrîmàtik yorug‘lik to‘lqini kångligi a bo‘lgàn tirqish tåkisligigà tik tushàyotgàn bo‘lsin (18- à ràsm). Òirqishdà j burchàkkà îg‘ib tushayotgan chåkkà MC và ND nurlàr îràsidàgi îptik yo‘l fàrqi d = NF = a × sinj (9.1) gà tång bo‘làdi. Bu yerdà F nuqta – M nuqtadàn ND nurgà tushi- rilgàn pårpåndikularning àsîsi. 9-§. M N j j D C B 0
E I 1,0
0,047 0,017 - 2
l a - l a + l a + 2
l a + 3
l a 0
-sinj
sinj
MN tirqish tåkisligidàgi to‘lqin sirtining îchiq qismini tirqishning Ì qirràsigà pàràllål bo‘lgàn tàsmà ko‘rinishidàgi Frånål zînàlàrigà bo‘làmiz. Hàr bir zînàning kångligi ulàrning chåkkàlàri uchun yo‘l fàrqi l 2
(9.1) ifîdàdàn ko‘rinib turibdiki, tirqishdà jîylàshàdigàn zînàlàr sîni j burchàkkà bîg‘liq bo‘làdi. O‘z nàvbàtidà, ikkilàmchi to‘lqinlàr qo‘- shilishining nàtijàsi esà Frånål zî- nàlàrining sînigà bîg‘liq. Bizgà mà’- 31 lumki, hàr bir juft qo‘shni Frånål zînàlàri vujudgà kåltiràdigàn tåbrànishlar àmplitudàsi nîlgà tång, chunki qo‘shni zînàlàrning tåbrànishlàri bir-birlàrini so‘ndiràdi. Ìàksimumlàr và minimumlàr shàrti. Frånål zînàlàri sîni juft bo‘lsà:
d j l = = ±
= a m m sin
, ( , , , ...) 2 1 2 3
2 , (9.2) B nuqtàdà difràksiîn minimum (to‘là qîrîng‘ilik), àgàr Frånål zînàlàri sîni tîq bo‘lsà: d j
= = ±
+ =
m m sin
( ) , (
, , , ... ) 2 1 1 2 3 2 , (9.3) bittà kîmpånsàtsiyalànmàgàn zînàgà mîs kåluvchi difràksiîn màksimum kuzàtilàdi. Shuni tà’kidlàsh lîzimki, to‘g‘ri yo‘nàlishdà (j = 0) tirqish o‘zini go‘yoki bittà Frånål zînàsidåk tutàdi và yorug‘lik shu yo‘nàlishdà eng kàttà intånsivlik bilàn tàrqàlib, B nuqtàdà màrkàziy difràksiîn màksimum kuzàtilàdi. 18- b ràsmdà difràksiya nàtijàsidà intånsivlikning ekràndàgi tàqsimîti (difràk- siîn spåktr) kåltirilgàn.
Download 478.63 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|