Fiziologiya 2-semestr oraliq nazorat javoblari javob tahlaganlar: zaydullaev bayrambay davolash 204-guruh

135. Юрак цикли, юрак циклининг даврлари;
Yurak muskullarini bir marta qisqarishi va so'ngra bo'shashishi 
yurak sikli deb ataladi. Agar yurak bir minutda 75 marta qisq arib 
bo'shashsa , uning davom iyligi 0,8 sek ni tashkil qiladi. Yurak sikli 
quyidagi bosqichlarni o'z ichiga oladi: bo'lmachalar sistolasi, 
qorinchalar sistolasi, umumiy pauza (diastola).Har bir siklning 
boshlanishi bo'lmachalar sistolasi bo'lib 0,1 sek davom etadi. 

---

Yurak sikli bosqichlari : 
Bo'lmachalar sistolasida bosim ortib atrioventrikulyar klapan 
ochilishi hisobiga qon bo'lmchalardan qorinchalarga o'tadi. 
Qorinchalarda bosimni ortishi va yarimoysimon klapanlarni 
ochilishi qonni aorta va o'pka arteriyasiga otilib chiqishini 
ta'minlaydi. Chap qorinchada bosim 120-130 mm.sim.ust gacha, 
o'ng qorinchada 25-30 mm.sim.ust gachako'tariladi. 
 
136. Юракнинг систолик ва минутлик хажми; 
Yurakdan bir mobaynida haydab chiqarilgan qon miqdoriga 
minutlik hajmi deb ataladi. Inson tinch turganda yuragi 70-75 
marta ursa, qonning minutlik hajmi 4-5 1 ni tashkil etadi. Bir 
kecha kunduzda 10 tonna, bir yilda 4000 tonna, umr mobaynida 
esa o'rtacha 300000 tonna qonni haydab chiqarar ekan. Qonning 
minutlik hajmini yurak urishlari soniga bo'linsa, yurakning sistolik 
hajmi kelib chiqadi. Odam tinch turganda sistolik hajm 65-70 ml 
ga teng. Shuni aytib o'tish kerakki, sistola vaqtida qorinchalardan 
qonning taxminan yarmi haydab chiqariladi. Qolgan qon esa 
rezerv hajm bo'lib, yurak qisqarishlari tezlashganda ehtiyojga 
qarab ortadi. 
137. Юрак тонлари;Юрак тонларининг хосил булиш 
механизми ва компонентлари; 
Qorinchalar muskullarining qisqarishi, atriventrikulyar 
klapanlarning yopilishi, paysimon iplaming taranglanishi o'ziga xos 
tovushlami hosil qiladi va bu tovushlar sistolik ton yoki 1-ton 

---

deyiladi.Qorinchalar diastola holatida bosim asta-sekin tusha 
boshlaydi, natijada yarim oysimon klapanlar berkilib, qonni o'pka 
arteriyasi va aortadan qorinchalarga qaytishiga to'sqinlik qiladi. 
Bu vaqtda yurakning ikkinchi toni hosil bo'ladi (diastolik 
ton).Demak tonlarning hosil bo'lishi klapnlarning yopilishi, muskul 
qisqarishi va pay tolalarining taranglashishidan yuzaga kelar 
ekan.Bo'lmachalardan qorinchalarga qonni tezlik bilan tezlik bilan 
tushishi qorinchalarning devorini tebratadi, natijada uchinchi ton 
hosil bo'ladi. Uni odatda stetoskop bn eshitib
bo'lmaydi.Bo'lmachadan qorinchaga qo'shimcha qonni tushishi 
natijasida to'rtinchi ton hosil bo'ladi.