«Физиология» фанидан 2-курс даволаш, педиатрия, касбий таълим

Tam bilish analizatorlarining fiziologiyasi?

Tam analizatorining tarkibi ta'mni qo'zg'atuvchi narsalarni sezuvchi retseptorlarni , ushbu retseptorlardan markaziy asab tizimiga ma'lumot uzatadigan asab tolalarini o'z ichiga oladi . Tam kurtaklari tilning shilliq qavatida joylashgan . Bu ta'm kurtaklari hujayralari . Ular suvli eritmadagi moddalarning ta'siriga reaktsiya berishadi . Achchiq asosan tilning ildiz retseptorlari , shirin - uchi bilan , nordon - yon tomonlar , sho'r - tilning butun yuzasi tomonidan seziladi .Sinaps orqali ta'm hujayralarining qo'zg'alishi afferent tolalarga , baraban ipi tolalariga , oshqozon yarasi va faringeal va vagus nervlariga uzatiladi . Ushbu nervlar medulla oblongatasiga, so'ngra talamusning yadrosidagi medial pastadir orqali impulslarni o'tkazadi . Bu yerdan ichki kapsula orqali aksonlar miya yarim korteksining
postcentral girusining pastki qismiga yuboriladi

105. Shartli reflekslar va ularning turlari?

Shartli reflekslarni organizmning har bir faoliyatiga bog‘ lash mumkin. Faoliyatlarga ko‘ ra„ ikkita katta guruh — harakat va vegetativ sharth reflekslar tafovut qilinadi.
Harakat reaksiyalari asosida juda ko‘ p asboblarni ishlatishni talab qiladigan (instrumental) shartli reflekslar hosil qilish mumkin. Ba‘zan bunday reflekslar shartsiz
refleksning nusxasiga, ba‘zan xohish bilan bajariladigan xatti-harakatlarga o‘xshab ketadi.

Solak ajralishi shartli refleksi mumtoz vegetativ shartli refleks hisoblanadi. Barcha ichki a‘zolarning faoliyatini sharth reflektor nazoratga olish mumkin.

Shartli refleksni hosil qilish jarayonida shartli signalni qabul qiluvchi retseptorga qarab, eksteroretseptiv, interoretseptiv va proprioretseptiv shartli reflekslar ajratiladi. Ko‘z, quloq, oglz va burun bo‘ shlig‘idagi, teridagi retseptorlar yoki tashqi retseptorlarning shartU signalni qabul qilishi asosida hosil bolgan shartli reflekslar eksteroreseptiv shartli reflekslar deyiladi.
Ichki a‘zolar, qon tomirlar retseptorlari qo‘zgalishi bilan bog‘liq bolgan shartli

reflekslarni interoretseptiv shartli reflekslar deydilar. Muskul, pay va bo‘g‘ in xaltachalaridagi retseptorlarni qo‘zg atish yoli bilan hosil qilinadigan shartli reflekslar proprioretseptiv shartli reflekslar deb ataladi

105.