Fiziologiya fanidan davolash ishi, pediatriya, tibbiy profilaktika, tibbiy biologiya va stomatologiya fakultetlari studentlari uchun yozma-og’zaki so’rov nazorat savollari

24. Qo’zg’aluvchan to’qimalarda ta’sir etish qonuni - “bor yoki yo’q” qonuni;
«Bor yoki yo’q» qonuni.Bu qonuniyatni birinchi bo’lib, G.Boudich baqa yuragini tekshirib kashf etgan. 
Keyinchalik bu qonuniyat boshqa qo’zg’aluvchan to’qimalarda ham kuzatilgan. Bu qonunga ko’ra, ta’sirot 
bo’sag’adan past ta’sirotlar qo’zg’alishiga sabab bo’lmaydi bu «yo’q», qonuni bo’sag’a stimullariga qo’zg’alish 
darhol maksimal kattalikka yetadi, bu «bor» qonuni va ta’sirot yanada kuchaytirilganda ham «effekt» oshmaydi. Bu 
qonunga asosan «yo’q» bo’sag’adan past stimulga qo’zg’alish butunlay kelib chiqmasligini bildiradi, deb faraz 
qildilar. «Bor» bo’sag’aga esa qo’zg’aluvchan to’qima potentsial imkoniyatlarini batamom tugatganliginining 
ifodasi, deb qaraldi. Keyinchalik mikroelektrodlar bilan olib borilgan tadqiqotlar, ta’sir etuvchi stimul kuchi 
bo’sag’aga yaqin bo’lganda, shu ta’sirlangan qismida tarqalmaydigan mahalliy (lokal) javob yuzaga chiqishi 
aniqlandi. 
25. Qo’zg’aluvchan to’qimalarda ta’sir etish qonuni-kuch va vaqt qonuni;
Hujayra, toʼqima, organlar faoliyatini oʼrganish uchun, jumladan nerv hujayralari va butun nerv sistemasining 
funktsiyasini tekshirish uchun fiziologik tajribada turli taʼsirlovchilar koʼp qoʼllaniladi. Elektr bilan taʼsir etish shu 
maqsadlar uchun qulayroq. Shu jihatdan qulayki, elektr toki tirik to
ʼqimaga aytarlik ziyon yetkazmaydigan 
Yorilgan taʼsir etadi. Elektr tokining taʼsiri tez boshlanadi va tez toʼxtaydi; uni osongina ulash va uzish mumkin; 
ximiyaviy moddalar va temperatura esa uzoqroq taʼsir etadi. Bundan tashqari elektr tokini uning kuchi, taʼsir etish 
vaqti va ritmi jihatdan dozalash oson. 
Fiziologik tajribalarda tekshiriladigan toʼqima (muskul yoki bez) ga yo 
bevosita yoki shu organni innervatsiyalovchi nerv tolalariga (bavosita) taʼsir. Nerv tolalariga taʼsir etilganda 
ularning oʼzi innervatsiyalangan organga qanday taʼsir koʼrsatishini aniqlasa boʼladi. Nerv sistemasining 
reaktsiyalarini oʼrganish uchun nerv oxirlari — retseltorlarga (yoki markaziy nerv sistemasiga boradigan nerv 
tolalariga) taʼsir etiladi.