G. A. Ergasheva Kichik yoshdagi bolalarni

Образование и инновационные исследования (2021 год №2)
ISSN 2181-1717 (E)
http://interscience.uz 
129
zo’ravonligi» ga qarshi norozilik bildirmoqda.
Abayning pedagogik tizimida axloqiy ibrat va tillarga ustuvor 
ahamiyat beriladi. Birinchi marta ona tili orqali dunyoga oyna ochiladi. 
Dunyoqarashlarning kengligi, umuminsoniy insoniyat boshqa xalqlarning 
tillarini o’rganishga majbur qiladi.
Abay o’zini sinab ko’rgan Evropa madaniyati bilan tanishish usulini 
Evropa tsivilizatsiyasi yutuqlari bilan tanishishning umuman muhim usuli 
sifatida targ’ib qiladi. «Rus tilini bilish dunyoga ko’z ochish demakdir» - 
deydi Abay 25-so’zda. «Chet tili va madaniyatini bilish insonni shu xalq bilan 
tenglashtiradi, u o’zini erkin his qiladi va agar bu xalqning tashvishlari va 
kurashlari uning yuragida bo’lsa, demak u hech qachon chetda qola olmaydi.» 
Chet el madaniyatini idrok eta oladigan odam dunyoni kengroq ko’rish uchun 
qadam tashlaydi, o’z-o’zini tanqid qilishni va cheklovlarni engib o’tishni 
o’rganadi degan umumiy qoidadan kelib chiqqan holda, Abay yana bir bor 
ta’kidlaydi: «Rossiya ilmi va madaniyati - bu tushunishning kalitidir dunyo 
va unga ega bo’lgach, bizning xalqimiz hayoti ancha osonlashishi mumkin, 
masalan, biz boshqacha narsalarni bilamiz, Avvalo ular o’zlarini ruhiy 
bo’shliqda his qilgan Abayga etishmayotgan intellektual muloqot doirasini 
yaratdilar. Valixonov va Oltinsarin kabi Abay, mohiyatan yakka harakat qildi, 
individual harakatlarni amalga oshirdi. Ikkinchidan, Abay vasiyatlarining 
davomchilari umumiy axloqiy talablarni mustaqillik va ijtimoiy-iqtisodiy 
taraqqiyotning o’ziga xos siyosiy dasturi bilan bog’lashdi. Totalitar tuzum 
yillarida bu balandlik yo’qoldi. Tarixning yangi bosqichida, Qozog’iston 
qonuniy ravishda mustaqillikka erishganida, unga qaytish Abayga eng yaxshi 
yodgorlik bo’ladi. Abayning ko’rsatmalariga ergashuvchilar umumiy axloqiy 
talablarni mustaqillik va ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotning o’ziga xos siyosiy 
dasturi bilan bog’lashdi. Totalitar tuzum yillarida bu balandlik yo’qoldi. 
Tarixning yangi bosqichida, Qozog’iston qonuniy ravishda mustaqillikka 
erishganida, unga qaytish Abayga eng yaxshi yodgorlik bo’ladi. Abayning 
ko’rsatmalariga ergashuvchilar umumiy axloqiy talablarni mustaqillik va 
ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotning o’ziga xos siyosiy dasturi bilan bog’lashdi. 
Totalitar tuzum yillarida bu balandlik yo’qoldi. Tarixning yangi bosqichida, 
Qozog’iston qonuniy ravishda mustaqillikka erishganida, unga qaytish 
Abayga eng yaxshi yodgorlik bo’ladi.
To’liq to’plangan asarlarni, Abay hayoti va ijodiga oid ma’lumotlar 
to’plamini to’plash va nashr etishga birinchi bo’lib hissa qo’shgan - Ko’kbay 
Janatay-o’li (1864-1927). Abayshunoslikning barcha yo’nalishlari bo’yicha 
katta hajmdagi ishlar M.Auezovga tegishli. Qozoq adabiyoti klassikasi hayoti 
va ijodiga oid sof ilmiy tadqiqotlar bilan bir qatorda, «Abay» romani tufayli 
u o’z ismini Ibragim Kunanbayev yonida ham saqlab qoldi.

---

Таълим ва инновацион тадқиқотлар (2021 йил №2)
ISSN 2181-1709 (P)