62
Trilateratsiya
uslubi
.
Keyingi
yillarda masofani o’lchashda
radioelekrtonika vositalari keng qo’llanilmoqda; bu esa geodezik tayanch tarmoqlari
hosil etishning yangi trilateratsiya uslubini keltirib chiqaradi. Trilateratsiya uslubida
qator uchburchaklarning tomonlari radiodalnomer
va svetodalnomerlar bilan
o’lchanadi. Uchburchaklarning burchak qiymatlari (6.7-rasm β) uchburchaklar
tomonlari (a, b va c)
ning uzunliklariga asoslanib, quyidagi formulalar yordamida
topilishi mumkin.
tg
β
2
= √
(p − b)(p − c)
p(p − a)
(28)
yoki
cos β = ±
b
2
+ c
2
− a
2
2bc
(6.2)
bu yerda: 2p=a+b+c.
O’lchash va hisoblash natijalaridan uchburchak uchlari (punktlari)ning
koordinatalari topiladi.
Uchburchak uchlari koordinatalarini juda aniq hisoblash kerak bo’lganida
triangulyatsiya va trilateratsiya uslublaridan baravar foydalaniladi.
Bunda
uchburchaklarning barcha ichki burchaklari va tomonlari joyda bevosita o’lchanadi.
Poligonometriya uslubi. Bu uslubda koordinatalari aniqlangan punktlarni
tutashtiruvchi chiziqning uzunligi hamda tutash chiziqlar
orasidagi gorizontal
burchaklar o’lchanadi. Triangulyatsiya punktlari kabi poligonometriya punktlari
ham joyda maxsus markaz bilan belgilab, markazga geodezik belgi (piramida yoki
signal) o’rnatiladi. Poligonometriya yo’li ochiq polygon(6.8-rasm.a)
yoki yopiq
poligon (6.8-rasm,b) bo’lishi mumkin. Ochiq poligonometriya yo’li odatda
koordinatalari ma’lum bo’lgan ikkita tayanch punkt oralig’ida o’tkaziladi.
Yopiq
poligonometriya yo’li esa koordinatasi ma’lum bo’lgan punktdan boshlab yana shu
punktga bog’lanadi. Bir necha poligonometriya yo’llari poligonometriya tarmog’ini
tashkil etadi.
