Galvanik elementlarning xalq xo'jaligidagi o'rni Reja

Cu + 8NH
3
 + O
2
 + 2H
2
O = 2Cu
2+ 
+
 
NH
3
 + 2O
2- 
+
 
2H
+ 
+ 2OH
- 
= 2[Cu(NH
3
)
4
]
2+ 
+ 
4OH
-
 
Sodir bo‘lgan oksidlanish-qaytarilish reaksiyasiga asoslangan gal
ьvanik element 
sxemasini tuzamiz: 
A(-) Cu
+
 [Cu(NH
3
)
4
] 
2+ 
//
 
O
2
 /2OH
- 
(+)
 
K 
Hosil bo‘lgan juftning standart elektrod potensiallarini jadvaldan olib- E.Yu.K. ni 
xisoblaymiz: 
E.Yu.K.= e
0
0
2
 /2OH
- 
-E
0
Cu
2+
/Cu
 
= +0,40-(-0.05)= +0.45 V 
Demak, ammiakli eritmada Si xavo kislorodi bilan oksidlanadi, chunki 
reaksiyaning e. Yu. K. musbat qiymatga ega. 
Elektroliz - bu elektr toki ta’sirida elektrolit eritmalarda yoki 
suyuqlanmalarda boradigan oksidlanish-qaytarilish protsessidir. 
Elektrolizni amalga oshirish uchun o‘zgarmas tok manbaidan foydalaniladi. 
Elektrodlar ikki xil bo‘ladi: 
1) erimaydigan - ularga grafit, platina, oltin kiradi (erimaydigan elektrodlar 
ximiyaviy protsessda ishtirok etmaydi, ular faqat elektron o‘tkazgich vazifasini 
o‘taydi.); 
2) eriydigan elektrodlar jumlasiga yuqorida ko‘rsatilgan metallardan boshqa 
hamma metall elektrodlar kiradi. Bu elektrodlar elektrolizda anod sifatida 
kullanilganida eritmaga o‘z ionlarini berib, erib ketadi. 
Eruvchan anod elektroddan foydalanib, toza metallar olinadi. Bunda elektroliz 
protsesi tozalanayotgan metall tuzining eritmasida olib borilishi kerak. Sanoatda 

---

tuzlarning eritmalarini elektroliz qilib, Cu, Zn, Cd, Ni, So, Mn va boshqa metallar 
olinadi. Bu metod yordamida bir metall boshqa metall bilan koplanadi. Bu metod 
galvanostegiya deyiladi.
Katod elektrodda elektrolitning musbat zaryadlangan ionlari elektron qabul 
qilib zaryadsizlanadi. Qaysi ion oldin zaryadsizlanishi metallning kuchlanishlar 
qatorida vodorodga nisbatan joylanishiga, uning konsentratsiyasiga va ayrim 
xollarda elektrod potensialiga bog‘liq bo‘ladi. 
Bir xil sharoitda noaktiv metallar ionlari, ya’ni kuchlanishlar qatorida 
vodoroddan keyin (o‘ngda) joylashgan metall oson zaryadsizlanadi, ba’zan 
chapdagi metall ionlari oson zaryadsizlanadi. 
Suvdagi eritmalarda kuchlanishlar qatorida Al gacha bo‘lgan aktiv metallar 
ionlari kaytarilmaydi. Anodda elektrolit anionlaridan faqat kislorodsiz kislota 
qoldiklari: Cl
-
,
Br
-
,
J
-
,
F , S
2-
,
Sn
- 
va xokazolar zaryadsizlanadi. Kislorodli kislota 
qoldiklari (NO
-
3
, SO
2-
4
, PO
3-
4
, CO
3
2-
,
CH
3
COO
- 
va xokazo) o‘rniga suvning OH
- 
ionlari zaryadsizlanadi. Masalan, osh tuzi eritmasi elektroliz qilinganida katodda 
vodorod, anodda xlor ajralib chiqadi. 
Uning dissotsilanish sxemasi quyidagicha yoziladi;