Genetika genetika so'zi grekcha genetikos — tug'ilishga taalluqli, aloqador degan so'zdan olingan. Genetika barcha tirik organizmlarga xos bo'lgan xususiyat — irsiyat va o'zgaruvchanlik qonuniyatlarini o'rganuvchi fandir. Irsiyat

Komplementar irsiylanishga oid test savollari 
1. Arpa o‘simligida xlorofill pigmentini sintezlashda ikkita ferment 
qatnashadi. Ularning bo‘lmasligi pigment sintezining buzilishiga 
olib keladi. Har bir fermentning sintezi har xil autosomalarda 
joylashgan dominant (A va B) genlar bilan ifodalanadi. Birinchi 
ferment sinteziga javobgar genning bo‘lmasligi o‘simliklarning oq 
rangda, ikkinchi ferment sinteziga javobgar genning bo‘lmasligi 
o‘simliklarning sariq rangda bo‘lishiga olib keladi. Ushbu 
genlarning birgalikda bo‘lmasligi o‘simlikning oq rangini, 
birgalikda bo‘lishi yashil rangini ta‘minlaydi. Agar digeterozigotali 
arpalar o‘zaro chatishtirilsa, sariq o‘simliklarni e‘tiborga 
olmaganda avloddagi duragaylarning necha foizi genotip bo‘yicha 
digomozigotali bo‘ladi? 
A) 56.25 B) 23 C) 6.25 D) 11.5 
2. Ayrim zotli itlarda tanasining rangi ikki juft allel bo‘lmagan 
genlar bilan boshqariladi. 
Genotip A-B-holatda tana rangi qora, A-b-holatda malla, aaB-
holatda jigarrang hosil bo‘ladi. Ikki juft retsessiv genga ega bo‘lgan 
itlar tanasi och sariq rangda bo‘ladi. Qora urg‘ochi va malla erkak 
itlar chatishtirilganda qora, malla, och sariq, jigarrang itlar hosil 
bo‘lgan. Kuchuklarning necha foizini tana rangi malla bo‘lmagan 
kuchuklar tashkil etadi? 
A) 62.5 % B) 37.5 % C) 50 % D) 25 % 
3. Sichqonlar jun rangining kulrang bo‘lishi A va B genlarining 
komplementar ta‘siriga bog‘liq. A gen mustaqil holda junning qora 
bo‘lishini ta‘minlaydi, B gen mustaqil holda jun rangiga ta‘sir eta 
olmaydi, bu genlarning retsessiv allellari junning oq bo‘lishini 
ta‘minlaydi. 
Kulrang sichqonlar o‘zaro chatishtirilganda 58ta kulrang, 19ta qora 
junli sichqonlar olindi Ota-ona genotipini aniqlang. 
A) AaBbxAaBb B) AABbx AABb
C) AABBxAaBb D) AaBbxAaBB
4. Sichqonlar jun rangining kulrang bo‘lishi A va B genlarining 
komplementar ta‘siriga bog‘liq. A gen mustaqil holda junning qora 
bo‘lishini ta‘minlaydi, B gen mustaqil holda jun rangiga ta‘sir eta 
olmaydi, bu genlarning retsessiv allellari junning oq bo‘lishini 
ta‘minlaydi. 
Digeterozigota kulrang sichqonlar va retsessiv oq sichqonlar o‘zaro 
chatishtirilganda keyingi avlod qanday belgilanadi va ularning 
fenotipik guruhlarini qanday bo‘ladi? 
A) F
B
kulrang, qora, oq B) F
1
kulrang, qora, oq 
C) F
2
kulrang, qora, oq D) F
b
kulrang, qora 
5. Sichqonlar jun rangining kulrang bo‘lishi A va B genlarining 
komplementar ta‘siriga bog‘liq. A gen mustaqil holda junning qora 
bo‘lishini ta‘minlaydi, B gen mustaqil holda jun rangiga ta‘sir eta 

---

“Nursux Nuri”ATM Mirzayev Husniddin 
olmaydi, bu genlarning retsessiv allellari junning oq bo‘lishini 
ta‘minlaydi. 
Kulrang sichqonlar qora sichqonlar bilan chatishtirilganda F
1
da 
olingan sichqonlarning hammasi kulrang bo‘lgan. 
Yuqoridagi natija beradigan chatishtiruvni aniqlang. 
1. AABB x AAbb 2. AABb x Aabb 3. AaBB x AAbb 4. AaBB x 
AaBB 5. AABB x Aabb 6. AaBb x Aabb
A) 1,3,5 B) 2,4,6 C) 3,5,6 D) 2,5,6 
6. Sichqonlar jun rangining kulrang bo‘lishi A va B genlarining 
komplementar ta‘siriga bog‘liq. A gen mustaqil holda junning qora 
bo‘lishini ta‘minlaydi, B gen mustaqil holda jun rangiga ta‘sir eta 
olmaydi, bu genlarning retsessiv allellari junning oq bo‘lishini 
ta‘minlaydi. 
Kulrang sichqonlar qora sichqonlar bilan chatishtirilganda F
1
da 
olingan sichqonlarning hammasi kulrang bo‘lgan. 
F
2
da esa ¾ kulrang, ¼ qora sichqonlar olindi. F
1
ning ota-oanasining 
genotipini aniqlang 
A) AABB x AABb B) AaBb xAAbb 
C) AABB x AAbb D) AaBb xAaBb 
7. Sichqonlar jun rangining kulrang bo‘lishi A va B genlarining 
komplementar ta‘siriga bog‘liq. A gen mustaqil holda junning qora 
bo‘lishini ta‘minlaydi, B gen mustaqil holda jun rangiga ta‘sir eta 
olmaydi, bu genlarning retsessiv allellari junning oq bo‘lishini 
ta‘minlaydi. 
Kulrang sichqonlar qora sichqonlar bilan chatishtirilganda F
1
da 
olingan sichqonlarning hammasi kulrang bo‘lgan. 
F
2
da esa ¾ kulrang, ¼ qora sichqonlar olindi. F
1
ning genotipini 
aniqlang 
A) AaBb xAaBb B) AABb x AABb 
C) AABB xAaBb D) AaBb xAaBB 
8. Sichqonlar jun rangining kulrang bo‘lishi A va B genlarining 
komplementar ta‘siriga bog‘liq. A gen mustaqil holda junning qora 
bo‘lishini ta‘minlaydi, B gen mustaqil holda jun rangiga ta‘sir eta 
olmaydi, bu genlarning retsessiv allellari junning oq bo‘lishini 
ta‘minlaydi. 
Kulrang sichqonlar qora sichqonlar bilan chatishtirilganda F
1
da 
olingan sichqonlarning hammasi kulrang bo‘lgan. 
F
2
da esa ¾ kulrang, ¼ qora sichqonlar olindi. F
2
avlodlarning 
genotipini toping. 
A) AaBb, Aabb, aabb 
B) AABB, AAbb, aabb 
C) AABb, AAbb, aabb 
D) AABB, AABb, AAbb
9. Sichqonlar jun rangining kulrang bo‘lishi A va B genlarining 
komplementar ta‘siriga bog‘liq. A gen mustaqil holda junning qora 
bo‘lishini ta‘minlaydi, B gen mustaqil holda jun rangiga ta‘sir eta 
olmaydi, bu genlarning retsessiv allellari junning oq bo‘lishini 
ta‘minlaydi. 
Digeterozigota kulrang sichqonlar o‘zaro chatishtirilganda F
2
da 
qanday nisbatlar kuzatiladi? 
A) 9:7
B) 9:6:1 
C) 9:3:3:1 
D) 9:3:4
10. Sichqonlar jun rangining kulrang bo‘lishi A va B genlarining 
komplementar ta‘siriga bog‘liq. A gen mustaqil holda junning qora 
bo‘lishini ta‘minlaydi, B gen mustaqil holda jun rangiga ta‘sir eta 
olmaydi, bu genlarning retsessiv allellari junning oq bo‘lishini 
ta‘minlaydi. 
Digeterozigota kulrang sichqonlar o‘zaro chatishtirilganda F
2
da 
fenotip bo‘yicha qanday genotipik nisbat kuzatiladi? 
A) 9:7
B) 4:2:3
C) 9:3:3:1 
D) 9:3:4
11. Tovuqlar tojining shakli komplementar genlar bilan belgilanadi. 
No'xatsimon va yong'oqsimon tojli tovuqlar chatishtirilganda 
naslda oddiy, no'xatsimon, yong'oqsimon va gulsimon tojlilar 
olingan. Ota-onalar genotipini aniqlang.
A) aaBb x AaBb
B) aabb x aaBb
C) AaBbxAAbb
D) aaBb x AaBb 
12. Tovuq tojining shakli ikki juft komplementar genlar bilan 
ifodalanadi. Quyidagi genotiplarning qaysi biri gulsimon tojli 
tovuq. 
1) AaBb; 2) AABB; 3) AAbb; 4) Aabb; 5) AaBB; 6) aabb; 7) 
aaBB; 8) aaBb. 
A) 1,2,5 B) 3,4 C) 6 D) 7,8 
13. Itlarning bir zotida tanasi rangi ikki juft allel bo‘lmagan genlar 
bilan boshqariladi. Genotip A-B holatda tanasi rangi qora, A-bb 
holatda malla, aa-B holatda jigarrang hosil bo‘ladi.ikki juft retsessiv 
genga ega bo‘lgan itlar tanasi och sariq rangda bo‘ladi. Qora 
urg‘ochi va jigarrang erkak itlar chatishtirilganda qora, malla, och 
sariq, jigarrang itlar hosil bo‘lgan. Och sariq rangli kuchuklarni 
hisobga olmaganda, qolgan genotipik sinflarning necha foizini 
digeterozigota guruhi tashkil etadi? 
A) 20 B) 28,5 C) 14 D) 40