Geog 1 (38-янги). p65

Okeanning tabiat mintaqalari. Okeanning ekvatorial mintaqa-
sida iqlim sharoiti yil davomida kam o‘zgaradi. Yuzadagi suv ha-
rorati 20 — 28 °C. Yillik yog‘ingarchilik miqdori 2 000 —3 000 mm
ni tashkil etadi. Shunga mos tabiat kompleksi shakllangan.
Janubiy subtropik mintaqada ikkita yirik kompleksni — iliq va
sovuq suv massalaridan tashkil topgan tabiat komplekslarini
ko‘ramiz. Mintaqaning g‘arbiy qismida yog‘ingarchilik ko‘p
(1 000 mm), iliq oqimlar ta’sirida bo‘lganligidan yil davomida
suvi iliq, harorati ancha yuqori bo‘ladi. Sharqiy qismida esa so-
vuq oqimlar ta’sirida yil davomida suvning harorati past bo‘-
ladi, yog‘in kam (500 mm) yog‘adi.

---

67
Okeanning janubida mo‘tadil va subantarktika tabiat minta-
qalari joylashgan. Ular tabiatining shakllanishida g‘arbiy sha-
mollar va muzli Antarktida materigining ta’siri kuchli. Min-
taqalar yuza suvi nisbatan sovuq bo‘lganligi uchun shunga mos
organizmlar yashaydi.
Atama, tayanch tushuncha va nomlar
„Chellenjer“, UNESCO, aysberg, dengiz toshbaqasi, de-
ngiz ilonlari, musson, tabiat mintaqalari.
Nazorat uchun savollar
1. Okean qaysi materiklar oralig‘ida joylashgan?
2. Kimlar okeanni o‘rganishgan?
3. Okeanda qanday tabiat mintaqalari bor?
Amaliy topshiriqlar
1. Bengaliya qo‘ltig‘ida suvning sho‘rlik darajasi eng past-
ligi sababini aniqlang.
2. Yozuvsiz xaritaga dengiz, okean tubi relyefini tushiring.
AVSTRALIYA VA OKEANIYA
29- §. Avstraliyaning geografik o‘rni,
o‘rganilish tarixi, geologik tuzilishi,
foydali qazilmalari. Relyefi
Avstraliyaning asosiy xususiyatlari. Eng mitti, eng past,
eng quruq materik, xaltali hayvonlar vatani, sayyoramizning
yaxlit noyob qo‘riqxonasi, o‘rtasidan janubiy tropik chizig‘i
o‘tadi, evkaliðt daraxti vatani (bo‘yi 2 m dan 150 m gacha),
materikdagi berk havza maydoni (60 %) jihatidan birinchi
o‘rinda, yagona davlat — Avstraliya Ittifoqi bor, aholisining
deyarli yarmi ikkita shaharda (Sidney, Melburn) yashaydi.
Maydoni — 7 mln 659 ming kv km.

---

68