Geog 1 (38-янги). p65

23-
rasm. 
Yevrosiyoning tabiiy geografik o‘lkalari.
I.
Shimoliy Y
evropa
II.
O‘rta Y
evropa
III.
Janubiy Y
evropa
IV
.
Sharqiy Y
evropa
V
.
G‘arbiy Sibir
VI.
Sharqiy Sibir
VII.
Uzoq Sharq
VIII.
Janubi-g‘arbiy Osiyo
IX.
Old Osiyo
X
.
O‘rta Osiyo
XI.
Markaziy Osiyo
XII.
Sharqiy Osiyo
XIII.
Janubiy Osiyo
X
IV
.
Janubi-sharqiy Osiyo

---

138
Atama, tayanch tushuncha va nomlar
Yirik tabiiy geografik o‘lkalar, kichik o‘lkalar, tabiiy geo-
grafik rayonlashtirish, Yevropa o‘lkalari, Osiyo o‘lkalari.
Nazorat uchun savollar
1. Tabiiy geografik rayonlashtirish deganda nimani tushu-
nasiz?
2. Yevrosiyo qanday tabiiy geografik o‘lkalarga bo‘linadi?
Amaliy topshiriqlar
1. Tabiiy geografik o‘lkalarni daftaringizga yozing va xari-
tadan toping.
2. Yevrosiyo tabiiy geografik o‘lkalarini ikki varaq qog‘oz-
ga chizing.
61- §. O‘rta Yevropa
Yevrosiyo materigi tarixiy geologik rivojlanishi va tabiatining
xilma-xilligiga ko‘ra ikkita — Yevropa va Osiyo qit’alariga ajra-
tilgan. Yevropa qit’asi tabiatini o‘rgangan tadqiqotchilar ham
uni ko‘plab kichik tabiiy georgafik o‘lkalarga ajratishgan.
O‘rta Yevropa kichik o‘lkasi tarkibidagi tabiiy geografik
oblastlardan biri Alp-Karpat tog‘laridir.
Alp-Karpat tog‘lari. Geografik o‘rni. Alp-Karpat tog‘lari ki-
chik o‘lkasi Yevropadagi baland, uzun va ulkan tog‘lardan hi-
soblanadi. Bu o‘lka G‘arbiy Yevropaning markaziy qismida
joylashgan. Alp tog‘ burmalanishida vujudga kelgan eng yosh
tog‘lardan hisoblanadi. O‘z navbatida, bu kichik o‘lka tabiati-
ning o‘ziga xos xususiyatlari bilan farq qiladigan mustaqil Alp
va Karpat tog‘lariga bo‘linadi.
Alp tog‘lari yoy shaklida g‘arbdan sharqqa 1 200 km maso-
faga cho‘zilgan. Alp tog‘larining eng baland joyi uning g‘arbiy
qismida joylashgan besh qirrali Monblan cho‘qqisidir (4 807 m).

---

139
Alp tog‘larining iqlimi mo‘tadil bo‘lib, qishi yumshoq,
yozi salqin. Yiliga 2 000 — 3 000 mm atrofida yog‘in tushadi.
Tog‘ning tepalarida doimiy qor va muzliklar hosil bo‘lgan.
Muzliklarning maydoni 4 140 kv km bo‘lib, uzunligi 15 — 27 km
gacha cho‘zilgan. Bu muzliklardan Reyn, Rona, Adije, Drava
daryolari to‘yinadi.
Alp tog‘larining shimoliy etaklari va yassi tog‘liklarida pod-
zol tuproqlar tarkib topgan. Tog‘ yonbag‘irlari buk va eman
o‘rmonlari bilan qoplangan. Bu o‘rmonlar tagida qo‘ng‘ir tup-
roqlar uchraydi.