Geografiya test

Tashqi manbalar. Ular shaxsning ijtimoiy hayot shart – sharoitlari bilan belgilanadi.

Tinglovchilar ularning birinchisi bo’lib, jamiatni shaxsdan talab qiladigan doimiy xulq - atvori bildiriladi. Bog’cha, maktab, oila boladan juda ko’p ishlarni amalga oshirishni talab qiladi.

Ijtimoiy kutish xar birimizdan ma’lum bilimlar, ko’nikmalar darajasini bo’lishi, zarurligini jamiyat kutishini bildiradi. Masalan, bir yoshli bola yurishi kerak. 7 yoshdan u o’qish kerak, 15 yoshdan u kasb tanlashi kerak deb hisoblaymiz. 7-10 yoshgacha-harakat malakalari va tafakkur;
13-14 yoshgacha- tanqidiy tafakkur va bilim qobiliyat;
16-17 yoshgacha- nazariy tafakkur rivojlanishi uchun senzitivdir. Ammo yoshi turli xil tinglovchilarni malaka oshirish ta’limida ularning senzitiv davriga muvofiq ta’limni tashkil etish imkoni takomillashmagan. Bu esa malaka oshirish sifatiga salbiy ta’sir etadi.

2. 
   
   SHaxsiy manbalar. Bu shaxsning qadriyatlar sistemasi ustanovkalari g’oyalaridir. Bu manbalar har bir shaxs faoliyatida u yoki bu darajada mavjud. Ularning barchasi faoliyatning ketishiga ta’sir etib ta’lim jarayonining mativatsiyasini tashkil etadi.
   

Tinglovchilarda uchraydigan mativlarning quyidagilarini alohida ifodalaydi: a) Tegishli yangilikka qiziqish;

b) fidoyiligi;
v) ehtiyojlar;
g) ana’naviy ta’lim omillariga rioya qilish;

4. Do’st – birodarlarga ergashish;

   
   

5. Moddiy ta’minlash va xokazolar.

   
   

Ta’lim jarayonining natijasi o’zlashtirish ichki va tashqi faoliyatini maqsadga muvofiq ravishda o’zgartirishdir. Ta’lim bir odamning boshqasiga bilim va ko’nikmalar berishidir. Bilim, ko’nikma va malakalar ta’lim jarayonining natijasidir. Bilimlarni o’zlashtirish jarayoni muammosi P.Ya.Galьpern va N.F.Talizina tomonidan o’rganilgan. Ular aqliy hatti – xarakatlarini bosqichma – bosqich shakillantirish nazariyasini ishlab chiqqanlar. Mualliflar aqliy hatti – harakatlarni moddiy holda tashqi nutq yordamida hamda aqliy shakilda, fikrda nomoyon bo’lishini izoxlab beradilar. Aqliy hatti – harakatlarning birinchi bosqichi rasm, sxema, diagramma va shartli belgilar tarzida o’z ifodasini topadi. Aqliy hatti – harakatlarning ikkinchi bosqichi ko’rgazmalardan olgan tasavvurlari to’g’risida o’quvchilarning ovoz chiqarib, fikr yuritishdan iborat. Uchinchi bosqich esa, subьekt ongida tasavvur, tushuncha, qonuniyat, xossa, xususiyat, operatsiya, usul tariqasida nomoyon bo’ladi. Ma’lumki, o’quvchilarga taklif etiladigan axborotlar aql bovar qilmaydigan darajada tezlik bilan ko’payib bormoqda. SHuningdek, ularning juda tez eskirib qolib, yangilashni taqozo etishi ham o’z–o’zidan ma’lum bo’lmoqda. To’rtinchi bosqich bajarilgan xatti–xarakatlar ichki rejada ovoz chiqarilmay bajariladi. Beshinchi bosqich esa faoliyatni fikran bajarishga o’tiladi.

Bundan ravshan ko’rinib turibdiki, materialni asosan yodlab olish va hotirada saqlab qolishga asoslanadigan ta’lim hozirgi talablarga qisman javob bermoqda. Tinglovchilarga hamisha yangilanib turadigan axborotni mustaqil rivishda o’zlashtirib borishga va o’qishni bitirib kelgandan keyin, kishiga jadal surьat bilan o’sib borayotgan fan–texnika taraqqiyotidan orqada qolib ketmaslik imkoniyatini beradigan qobilyatlar taraqqiyotini beruvchi tafakkur sifatlarini tarkib toptirish muammosi birinchi o’ringa chiqib bormoqda. Malaka oshirish ta’limi jarayonida o’zlashtirishning muvaffaqiyati quydagilarga bog’liq:

1.