Geografiya test

Aqlni quyidagi sifatlarini ajiratish mumkin:

1. Mazmundorlik (boyligi chuqurligi, hukumga boyligi).

   
   

2. Fikirlashni kengligi (keng va tor) va chuqurligi, nazariy va amaliyotning uzviyligiga bog’liqdir. Amaliyot hukmning to’g’riligi mezonidir.

   
   

3. Fikirlashni mustaqilligi – umumiy tajribani qo’llay olish, shaxsiy fikrga ega bo’lish, tajribaga munosabat bildirish.

   
   

4. Aqilning tashabuskorligi.

   
   

5. Aqilning egiluvchanligi, vazifani standart yechishdan qochish.

   
   

6. Aqilni tanqidiyligi, o’z ishini aniq baholay olish, uni o’lchash.

   
   

7. Aqilni maxsuldorligi.

   
   

8. Fikrni ketma – ketligi.

   
   

9. Tafakkurni tezligi.

   
   

Aql haqida ayrim olimlar va arboblarning fikrlari keltirilgan. «Ulug’ aql egalari o’z

oldiga maqsad qo’yadilar, qolgan odamlar o’z istaklari ortidan ergashadilar» (Vashington
Irvint).
«Aql bu yaxshi tashkil etilgan bilimlar tizimidir» (K.D.Ushinskiy).
Yuqorida aytib o’tilgan barcha sifatlar yosh o’zgargan sari o’zgarib boradi. Ijodiy
ishda fikirlashning mustaqilligi va tanqidiyligi zarur bo’lib, u aqliy faoliyatning produktivligini ta’minlaydi.

2 MAVZU. Yosh davrlaridagi yosh ing`irozlari.
Reja.

1.SHaxsning rivojlanishi va kamolotida biologik va ijtimoiy komponentlarning

roli.

2.SHaxs va ong

3.«Men» obrazi, milliy ong va tafakkur tushunchalari
4.O’z-o’zini boshqarish tushunchalari, mexanizmlari va shartlari, o’z-o’zi bilan muloqot, iroda tarbiyasi, o’zini-o’zi ishontirish, o’z-o’ziga buyruq berish, o’z-o’ziga ta’sir, o’z-o’ziga gipnoz

SHAXS SHAKLLANISHINING UMUMIY PSIXOLOGIK QONUNIYaTLARI.Ta’l
Odamning psixik rivojlanishi va shaxs kamolotidagi harakatlantiruvchi kuchlar. Yosh avlodni har tomonlama rivojlantirishning asosiy omillari va shart-sharoitlari.
SHaxsning siyosiy, iqtisodiy, mafkuraviy, ma’naviy qiyofasi va uning shakllanish shartlari. SHaxsdagi tug’ma, orttirilgan sifatlar va ularning ijtimoiy muhitga bog’liq sifatlar bilan bog’liqligi. SHaxsning jamiyatdagi turli ijtimoiy institutlar bilan bog’liqligi. Jamiyatdagi ijtimoiy-iqtisodiy vaziyat va shaxs. Insoniy munosabatlar tizimi – shaxs dunyoqarashini shakllantiruvchi birlamchi omil sifatida. Insoniy muomala va muloqotning psixologik vositalari va shart-sharoitlari. Ijtimoiy institutlarning bu jarayondagi o’rni: «Oila – bog’cha- mahalla – maktab –o’rta maxsus va oliy ta’lim muassasalari – mehnat jamoalari» tizimida uzluksiz ta’lim va tarbiya mexanizmlari jarayonini takomillashtirish. Ijtimoiy ta’sirlarning shaxs tomonidan anglanishi.. O’zo’zini anglash- o’z-o’zini boshqarish va tarbiyalashning omili sifatida. «Men» obrazi, milliy ong va tafakkur tushunchalari. O’z-o’zini boshqarish tushunchalari, mexanizmlari va shartlari, o’z-o’zi bilan muloqot, iroda tarbiyasi, o’zini-o’zi ishontirish, o’z-o’ziga buyruq berish, o’z-o’ziga ta’sir, o’z-o’ziga gipnoz. Autogen trenirovka haqida tushuncha.
SHaxs — ijtimoiy ta’sirlar mahsuli sifatida. «SHaxs» tushunchasi psixologiyada eng ko’p qo’llaniladigan tushunchalar sirasiga kiradi. Psixologiya o’rganadigan barcha fenomenlar aynan shu tushuncha atrofida qayd etiladi. Inson ruhiy olami qonuniyatlari bilan qiziqqan har qanday olim yoki tadqiqotchi ham shaxsning ijtimoiyligi va aynan jamiyat bilan bo’lgan aloqasi masalasini chetlab o’tolmagan.
SHuni alohida ta’kidlash lozimki, «Homo sapiens» — «aqlli zot» tushunchasini o’zida ifoda etuvchi jonzotning paydo bo’lganiga taxminan 40 ming yildan oshgan. Bu davrda olimlarning e’tirof etishlaricha, 16 ming avlod almashgan. Darvin ta’biri bilan aytganda, tabiiy tanlanish jarayonida yer yuzida saqlanib qolgan minglab millat va elatlarning keyingi davrdagi taraqqiyoti ko’proq biologik omillardan ko’ra, ijtimoiysotsial omillar ta’sirida ro’y bermoqda. SHuning uchun ham xar bir individni yoki shaxsni o’rganish masalasi uning bevosita ijtimoiy muhiti va uning ijtimoiy normalari doirasida o’rganishni taqozo etadi.
Sotsial yoki ijtimoiy muhit — bu insonning aniq maqsadlar va rejalar asosida faoliyat ko’rsatadigan dunyosidir. Mazmunan har bir insonning shu ijtimoiy olam bilan aloqasi uning insoniyat tajribasi, madaniyati va qabul qilingan, tan olingan ijtimoiy xulq normalari doirasidagi harakatlarida namoyon bo’ladi. Psixologiya ilmining namoyondalari bo’lmish olimlarning butun bir avlodi ana shu shaxs va jamiyat aloqalari tizimida insonning tub mohiyatini anglash, uning rivojlanishi va kamol topishi qonuniyatlarini izlaganlar. Abu Nasr Farobiy, A. Navoiy, Ibn Sino, Beruniy kabi yuzlab SHarq allomalari ham bu o’zaro bog’liqlikning falsafiy va ijtimoiy sirlarini ochishga o’zlarining eng durdona asarlarini bag’ishlaganlar. Barcha qarashlarga umumiy bo’lgan narsa shu bo’lganki, odamni, uning mohiyatini anglash uchun avvalo uning shu jamiyatda tutgan o’rni va mavqeini bilish zarur. SHaxsni o’rganishning birlamchi mezoni ham shundan kelib chiqqan holda, uning ijtimoiy mavqei, ijtimoiy munosabatlar tizimidagi o’rni bilan belgilanishi kerak.
Lekin, shaxs bilan jamiyat o’rtasidagi o’zaro aloqalar masalasi birdaniga, bir xil yechimga kelinmagan. Bu o’zaro munosabatlar asosan ikki polyar nuqtai nazardan kelib chiqadi.