Geografiya va geaxborot tizimlari fakulteti

Nuqtalar usuli bilan tasvirlanadigan yoyilib tarqalgan obyektlar nuqtalar og‘irligini yiriklashtirish hisobiga generalizatsiya qilinadi. Agar bu obyektlar sifatli fon yoki areallar usuli bilan ko'rsatilgan bo‘lsa, u holda generalizatsiya konturlarni yoki areallami saralab olish va ulaming ehegaralarini umumlashtirish yo‘li bilan amalga oshiriladi.


2.2. Umumgeografik kartalarni turlari va amaliy ahamiyati
1. Umumgeografik kartalarni amaliy ahamiyati. Xozirgi vaqtda kishilarning kundalik hayoti va faoliyatida geografik kartalarning ahamiyati nihoyatda katta. Birorta ilmiy asar yoki darslik Er yuzasidagi voqea va xodisalarning xududiy tafsilotlarini kartadek mufassal tasvirlab beraolmaydi. Kartada faqat Er yuzasida ro’y berayotgan voqea va hodisalar emas, balki atmosferada bo’layotgan hodisalar (shamollar, yog’insochinlar, bulutliklar, bosim quyosh radiatsiyasi va x.k), er ostidagi xodisalar (er osti suvlari va ularning xarakati, sifati, geologik jarayonlar, zilzilalar va boshqalar) sezgi organlarimizga ta‟sir qilmaydigan xodisalar (er magnitizmi, magnit strelkasini og„ish burchagi), kosmosdagi tafsilotlar va ularning xarakati (osmon yulduzlari va oydagi o„zgarishlar) ham tasvirlanishi mumkin. Hozirgi davrda qurilayotgan xamma inshoatlarni qaerda qurish masalasi bilan bog’liq bo’lgan hamma ishlarning birortasini kartasiz rejalashtirish va bajarish mumkin emas. Mamlakatimiz boyliklarini o’rganish va undan to’g’ri foydalanish, ishlab chiqarish kuchlarni to’g’ri joylashtirish, tabiatni muxofaza qilish ishlarini bajarishda nihoyat harbiy ishlarni olib borishda kartani o’rni nihoyatda kattadir. Karta armiyani ko’zi deb bejiz aytilmagan
2. Xalq xo’jaligida topografik kartalardan foydalanish ahamiyati. Hozirgi vaqtda kishilarning kundalik hayoti va faoliyatida geografik kartalarning ahamiyati nihoyatda katta. Birorta ilmiy asar yoki darslik er yuzasidagi voqea va hodisalarning hududiy tafsilotlarini kartadek mufassal tasvirlab berolmaydi. Kartada er yuzasida ro‘y berayotgan voqea va hodisalargina emas, balki atmosferada bo‘layotgan hodisalar (shamollar, yog‘in-sochinlar, bulutliklar, bosim, Quyosh radiatsiyasi va h. k), er ostidagi hodisalar (er osti suvlari va ularning harakati, sifati, geologik jarayonlari,
zilzilalar va boshqalar), sezgi organlarimizga ta’sir qilmaydigan hodisalar (er magnitizmi, magnit strelkasining og‘ish burchagi), kosmosdagi tafsilotlar va ularning harakati (osmon yulduzlari va oydagi o‘zgarishlar) ham tasvirlanishi mumkin. Hozirgi vaqtda karta orqali operativ ma’lumotlar (ob-havo, jahonda bo‘layotgan siyosiy o‘zgarishlar va boshqalar) berilmoqda. Hozirgi kunda karta ko‘rgazmali o‘quv quroligina emas, balki xilma-xil voqea va hodisalar haqida ma’lumot beradigan manba bo‘lib qoldi. Ba’zi vaqtlarda ish quroli ham bo‘lib ishlatilmoqda. Masalan, samolyot havoga ko‘tarilgach, uni boshqaruvchi uchuvchi aeronavigatsiya kartasidan, dengiz va okeanlarda suzadigan kemalar harakatini boshqaruvchilar, hattoki uzoq yo‘lga chiqadigan avtomobil haydovchilari ham maxsus kartalardan foydalanadilar. Hozirgi davrda qurilayotgan hamma inshootlarni qaerda qurish masalasi bilan bog‘liq bo‘lgan ishlarning birortasini kartasiz rejalashtirish va bajarish mumkin emas. Mamlakatimiz tabiiy boyliklarini o‘rganish va undan to‘g‘ri foydalanish, ishlab chiqarish kuchlarni to‘g‘ri joylashtirish, tabiatni muhofaza qilish ishlarini bajarish va harbiy ishlarni olib borishda kartaning o‘rni nihoyatda katta. Karta — armiyaning ko‘zi deb bejiz aytilmagan. Nag bir fuqaro qaysi kasb egasi bo‘lishidan qat’iy nazar o‘z vatanini yaxshi bilishi uchun kartani