Germaniyadagi tarixiy maktab Reja

Rosher (1817-1894) Germaniyadagi tarixiy maktabning asoschisi hisoblanadi. 
1843-yilda u «Tarixiy usul nuqtayi nazaridan siyosiy iqtisod kursining qisqa 
asoslari» kitobini chiqardi. Iqtisodiy qonunlaming obyektivhgini rad qilish bu 
ta’limotning o'zagidir. 
Rosher tarixiy flziologik deb ataladigan usulni ishlab chiqdi. Bu usul kapitalizm 
taraqqiyotining prusscha yo‘lini, unga xos bo‘lgan feodal sarqitlami (dehqonlaming 
yer egalariga bo‘ysunishi, hunar- mandlarning uyushmalariga va tabaqalariga xos 
cheklashlarini) tarixan oqlashdan va ko‘klarga ko‘tarib maqtashdan, faktlami 
to‘plashdan va shu faktlami tarixiy o'xshashliklar asosida izohlashdan iborat. 
Rosher o'zining nazariy qoidalarida qiymatni iste’mol qiymatidan (foydalilikdan) 
iborat deb bildi, kapital deganda unumli iste’mol uchun mo‘ljallangan har qanday 
mehnatni tushundi. 
Tarixiy maktab g'oyalarini Karl Knis (1821-1892) jon-jahdi bilan o‘rgandi. 1853 
yilda uning «Tarixiy usul nuqtayi nazaridan siyosiy iqtisod» kitobi bosilib chiqdi. 
Bu 
kitobda 
u 
mazkur 
maktabning 
qarashlarini 
himoya 
etish 
va 
muntazamlashtirishga harakat qildi. K.Knis alohida iqtisodiy qonunlar yo‘q, faqat 
doimo va hamma joyda amal qiladigan tabiiy qonunlar bor deb da’vo qildi. 
Uning fikricha, siyosiy iqtisod faqat iqtisodiy hodisalami tasvirlab berishi 
mumkin, u nazariy umumlashmalami berishga qodir emas. Knis millat turmushining 
iqtisodiy sharoitlari uchun individ (shaxs), jamiyat va davlatning mas’uliyatini 
eklektik (qorishma) tarzda birlashtirmoqchi bo'ldi. 
1848-yilda Bruno Gildebrand (1812-1878) «Hozirgi zamon va kelajakning 
siyosiy iqtisodi» kitobini e’lon qildi. Bu kitobda u 
F. 
Engelsning «Angliyada ishchilar sinfining ahvoli» asariga qarshi chiqdi. 

---

B.Gildebrand kapitalizm ishchilar sinfining ahvolini yaxshilaydi va bu tuzumga 
qarshi kurashdan ma’no yo‘q, deb hisoblaydi. 
A. 
Gildebrand qiymatni foydalilikdan iborat deb bildi va xususiy mulkchilikning 
himoyachisi bo'lib maydonga chiqdi. 
B. 
Gildebrand taklif etgan insoniyat taraqqiyotining tizimi natura, pul va kredit 
xo'jaligini o‘z icliiga oladi. U ayirboshlash konsepsiyasiga asoslanib ish tutadi.