Germaniyadagi tarixiy maktab Reja

Asosiy tushuncha va iboralar 
Tarixiy maktab, F.List; millatning ruhi, iqtisodiy ta’limotlar tarixida tarixiy usul, 
yangi tarixiy maktab, davlat sotsializmi, benuqson tiplar, pluralizm.XIX asming 
o‘rtalarida Germaniyaning iqtisodiy rivojlanishi xususiyatlarini aytib bering. 
1. 
F.Listning hayoti va ijodi haqida nimalami bilasiz? 
2. 
F.List iqtisodiy ta’limotlar tarixi fanida qaysi yo'nalishga asos soldi? 
3. 
F.List ta’limotida xo'jalik taraqqiyotining tarixiy bosqichlari qanday 
ifodalanadi? 

---

4. 
Tarixiy maktabning asosiy vakillari kimlar? Ular haqida ma’lumot bering. 
5. 
K.Knisning tarixiy maktab rivojiga qo‘shgan hissasi va uslubiyatini 
tushuntirib bering. 
6. 
Insoniyat taraqqiyotining B.Gildebrand taklif etgan tizimi qaysi xususiyatlari 
bilan ajralib turadi? 
7. 
Tarixiy maktabning iqtisodiyot fani rivojiga qo‘shgan hissasi va yo‘l qo'ygan 
kamchiliklari haqida gapirib bering. 
8. 
XIX asming 70-yillarida shakllangan qaysi nazariy maktablami N bilasiz? 
9. 
G.Shmoller va L.Brentanoning iqtisodiy mavzudagi asosiy asarlari va 
uslubiyati haqida gapirib bering. 
10. 
«Ijtimoiy-siyosat» uyushmasining asosiy vazifalari nimadan iborat? 
11. 
V.Zombart va M.Vebeming asosiy iqtisodiy asarlari qaysilar? 
12. 
Eng yangi tarixiy maktab yoki ijtimoiy yo‘nalish nazariy maktabining asosiy 
xususiyatlari nimalardan iborat? 
Klassik iqtisodiy maktabg’a muxolif G’’oyalarning’ vujudg’a kelishi 
Reja 
1. XIX asrning’ II-III chorag’idag’i ijtimoiy iqtisodiy vaziyat 
2. Ang’liyadag’i namoyondalarining’ G’’oyalari 
3. Franstiyadag’i namoyondalarning’ G’’oyalari 
 
1. XIX ASRNING’ II-III ChORAG’IDAG’I IJTIMOIY IQTISODIY VAZIYaT 
 
XVIII-XIX asr boshlaridag’i sanoat to’ntarishi katta ijtimoiy-iqtisodiy 
o’zg’arishlarg’a olib kelish bilan birg’a, A. Smit ta’limotini turlicha tanqid qiluvchi 
nazariy maktablarni shakllanishig’a etarli zamin tayyorladi. Bu nazariy maktablar 
umuman klassik iqtisodiy maktabg’a muxolif bo’lib uch asosiy yo’nalishda: 
iqtisodiy romantizm, xayoliy sostiolizm, nemis tarixiy maktabi (ijtimoiy-tarixiy) 
yo’nalishida rivojlandi. Bularning’ asosiy vakillari klassik iqtisodiy maktabg’a 
qarshi chiqish bilan birg’a ulardan o’zg’acha jamiyatning’ nisbatan ideal ijtimoiy-
iqtisodiy tuzilish modelini taklif qildilar.
Ma’ruzaning’ shu va keying’i soatlarida klassik iqtisodiy maktabg’a qarama-
qarshi G’’oyalarning’ ba’zilari bilan yaqindan tanishamiz. 
Kapitalistik rivojlanishdan orqada qolg’an va mayda tovar ishlab chiqarish 
ustun bo’lg’an sharoitda sanoat to’ntarishi davrig’a kirayotg’an mamlakatlarda bu 
tuzumni tanqid qilib, ung’a mayda ishlab chiqaruvchilar manfaatini nisbatan 
berg’an iqtisodchilarni paydo bo’lishi tabiiy bir xol edi. Mayda ishlab 
chiqaruvchilar nazaryotchilar klassik iqtisodiy maktabg’a ҳam, ҳayoliy-
sostialistlarg’a ҳam bab-barovar teng’ qarshi turuvchi iqtisodiy ta’limotni ilg’ari 
surishg’a intildilar. Ular kapitalistik jamiyatning’ mayda tovar ishlab chiqarishni 
sqib chiqarish yollanma meҳnatni keng’aytirish bilan boG’’liq bo’lg’an ko’pg’ina 
belg’ilarini tanqid qilib, xususiy mulkchilikni soҳibkorlik erkinlig’ini yoqlab 
chiqadilar. 
XIX asrning’ 1- chorag’ida iqtisodiy ta’limotlarda, shuning’dek, ilk bor 
ishchilar sinfining’ aҳvoli asosiy muammo qilib ajratib ko’rsatila boshlandi. Chunki 
aynan mana shu davrdan boshlab sanoat ishchilari rasman shakllandi va ularg’a xos 
muammolar ko’zg’a tashlana boshlag’an edi. 

---