Глицирризин кислотаси, структураси, ҳисобланган структуралари

42-rasm. Ikki molekula suv va aspirin molekulasi ishtirokida Van-der-Vaals 
standart radiusi boʻyicha hisoblangan GK makrotsikli boʻshligʻining nisbiy 
oʻlchamlari 
Gaz fazadagi molekulyar juftlikning (GK-aspirin) modellashtirishini 
molekulyar mexanika Amber usuli va RM3 yarimempirik usullarni 
kombinatsiyalash orqali oʻtkazildi. GK va aspirinning molekulalararo oʻzaro 
ta‘sirlashuvlarining analizi Amber-yaqinlashishida molekulyar dinamika usulida 
ham qilindi. Barcha variantlarda aspirin va GK-ning kislotali guruhlarining 
elektrostatik ta‘sirlashuvlari ustun boʻldi. Ushbu ta‘sirlashuvlarining energiyasi 
molekulalarning bir-biriga nisbatan aniq yoʻnalishiga bogʻliq, va 6,0-10,0 
kkalGʻmol oraligʻini tashkil etadi (43-rasm). 

---

112 
43-rasm. GK elektr zaryadlangan guruhlar, oksoniy ioni va ASK elektrostatik 
ta‘sirlashuvlarining mumkin boʻlgan varianlaridan biri. 
Amber-yaqinlashishida 
molekulyar 
dinamika 
usuli 
boʻyicha 
modellashtirishda suv va xona harorati sharoitida gidrofob oʻzaro ta‘sirlashuvlar 
dominant boʻladi. GK va aspirin molekulalari bir-biriga nisbatan asosan oʻz 
gidrofob qismlari bilan yoʻnaltiriladi (44-rasm). Bu yoʻnaltirish koʻp variantli 
boʻlib, aniq ifodalangan, qulay geometriyaga ega emas. Normal sharoitidagi 
haroratga yaqin haroratda (T=300
0
K), molekulyar dinamika usulida aspirin 
molekulasining GK molekulasining sirtida ―daydib‖ yurishi kuzatiladi. Ushbu 
usulda modellashtirish suvli eritmada 300
0
K sharoitida oʻtkazildi. Bu sharoitda 
aspirin molekulasi zaryadlangan guruhlari va ikkita oksoniy ionini tutgan GK 
makrotsikli markazi bilan Kulon elektrostatik ta‘sirlashuvlar uziladi. GK aspirin 
bilan gidrofob ta‘sirlashuvlari (ishning mohiyati ularni suv muhitidan itarib 
chiqish) bu molekulalarn ajralib ketishiga yoʻl bermaydi. Issiqlik energiyasi 
tufayli aspirin molekulasi GK ning gidrofob sirtida migratsiyasini (koʻchishni) 
boshlaydi (44-rasmda atrof muhitdagi suv molekulalari va ―yopishtiradigan‖ 
oksoniy ioni koʻrsatilmagan!). 

---

113 
44-Rasm. GK lipofil sirtida aspirinning ―daydilashini‖ suv sharoiti uchun 
hisoblangan molekulyar-dinamik modeli. 
Agar, GK va aspirin molekulalari orasi ochilsa, ularning orasiga suv 
molekulalariga kirish imkoniyati berilsa, unda GK va aspirin molekulalari 
mustaqil, gidrofob birliklar boʻlib, suv muhitidan chiqib ketishga harakat qiladilar. 
GK va aspirin molekulalarining chegaralangan kichik suv hajmida (420 suv 
molekulalar) orasi ochilsa, ikkita molekula bu hajmdan tashqariga siqib chiqariladi
(45-rasm). Bogʻlangan va ajralgan molekulalar juftligining energiya farqi 13 
kkal/molga teng, ya‘ni GK va aspirinlarning oʻzaro ta‘sirlashuvlarini 13 kkalGʻmol 
deb baholash mumkin (yoki dorivor moddaning tashqi muhitga diffuziyalash 
mexanizmi deyish mumkin).