Гулистон давлат университети а. Бурханов, К. Рахматов минтақавий иқтисодиёт

Ўзбекистонда эркин иқтисодий зоналарни ташкил этилиши ва уларнинг истиқболли жиҳатлари. 2017 йил 3 майда фармацевтика маҳсулотларини ишлаб чиқаришга ихтисослашган еттита эркин иқтисодий зонада (ЭИЗ) мамлакатда ташкил этиш тўғрисида фармон имзоланди. ЭИЗ нинг иқлим шароитини ҳисобга олган ҳолда, Қорақалпоғистонда - «Нукус-фарм», Жиззах вилоятида «Зомин- фарм», Наманганда «Косонсой- фарм», Сирдарё вилоятида «Сирдарё- фарм», Сурхондарё вилоятида «Бойсун- фарм» ва Тошкент - «Бўстонлиқ- фарм» ва «Паркент- фарм» ташкил этилди.
Бугунги кунда 146 та маҳаллий фармацевтика корхонаси 2000 дан ортиқ дори воситаларини ишлаб чиқаради. 2016 йил якунларига кўра ушбу маҳсулотларнинг улуши бозорнинг 55 фоизини ташкил етди.
Глобал фармацевтика саноати томонидан ишлаб чиқарилган 8,5 минг доривор дориларнинг 6,3 мингтаси мамлакат эҳтиёжлари учун импорт қилинади. Чекловчи омил - фармацевтика корхоналарини хорижий хом ашё ва материалларни олиб киришга боғлиқлиги. Халқаро тиббиёт амалиётида қўлланиладиган доривор ўсимликларнинг 350 номидан мамлакатда саноат ўсимликларида 71 турдаги ўсимликлар етиштирилади. Ушбу ҳажмлар талаб қилинадиган дори-дармонларни оммавий ишлаб чиқариш учун жуда кам. [3]
Мазкур фармонни амалга ошириш учун мамлакат ҳудудларида доривор ўсимликларнинг муайян турларини етиштириш, дори воситаларини қайта ишлаш ва ишлаб чиқариш учун саноат плантацияларини яратиш бўйича мақсадли дастурни ишлаб чиқиш ва бу ўз навбатида минтақаларнинг иқтисодий салоҳиятини оширишга олиб келади.
Ўтган давр мобайнида республиканинг барча минтақаларида қашшоқлик даражаси 2001 йилда 27,5% дан 2015 йилда 13,7% гача пасайиши таъминланди. Минтақаларда қашшоқликни янада камайтириш қайта ишлаш саноатини ривожлантириш билан боғлиқ лойиҳаларни амалга ошириш орқали таъминланади. Аҳоли жон бошига ЯИМнинг 2 баробар ўсишига реал иш ҳақининг икки баробар ўсиши ва даромадлар бўйича тенгсизликнинг камайиши кузатилди. Асосий тармоқларни ривожлантиришга қаратилган тизимли ислоҳотлар иқтисодий ўсишнинг барқарор юқори суръатларини таъминлаш ва аҳолининг фаровонлигини ошириш учун асос яратди.
Мамлакатимизда бу борада амалга оширилаётган ислоҳотларни изчилигини таъминлаш ҳамда Эркин иқтисодий зоналар ва кичик саноат зоналари фаолияти самарадорлигини ошириш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 25 октябрда «Эркин иқтисодий зоналар ва кичик саноат зоналари фаолияти самарадорлигини ошириш борасидаги қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги ги ПҚ-3356-сон Қарори қабул қилинди⁵⁰.
Унга кўра эркин иқтисодий зона (кейинги ўринларда ЭИЗ деб аталади) — минтақани жадал ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш учун мамлакат ва чет эл капиталини, истиқболли технология ва бошқарув тажрибасини жалб этиш мақсадида тузиладиган, аниқ белгиланган маъмурий чегаралари ва алоҳида ҳуқуқий тартиботи бўлган махсус ажратилган ҳудуддир.