Guliston davlat universiteti musurmanov. A. A agrokimyoviy tekshirish usullari

O’simliklarda tеmir tan qisligi. Tupro qlarda, odatda, tеmir k o’p b o’ladi, lеkin ba'zilarida o’simliklar o’zlashtir olmaydigan formada b o’lmaganligi sababli o’simliklar tеmir tan qisligiga uchrab turadi. Bu k o’pincha, tarkibida kaltsiy k o’p b o’ladigan ish qoriy karbonatli tupro qlarga ekin ekilganda namoyon b o’ldi. Kislotali tupro qlarda tupro q qa k o’p o qak solinganda kеyin, marganеts va misning eruvchan birikmalari k o’p b o’lganda tеmir tan qisligini kuzatish mumkin.
Tupro q tarkibida fosfor k o’p va eruvchan kaliy kam b o’lsa tеmir tan qisligi kuchli darajada namoyon b o’ladi. Tupro q qa organik va fiziologik kislotali minеral o’ qitlar k o’p solinsa tеmir tan qisligi kamro q b o’ladi. Tеmir xlorofill qosil b o’lishida mu qim a qamiyatta ega. O’simlik aktiv o’sayotganda novdalarning uchidagi yosh barglarda xloroz paydo b o’lishi uning еtishmasligidan dalolat bеradi. Och yashil, s o’ngra esa och sari q rang barg tomirlar orasida tar qaladi va och sari q fonda bargning yashil tomir turi ani q ajralib turadi, o’sishi sеkinlashadi, qosildorligi kamayadi. Tеmir uzoq vaqt va anchagina еtishmaganida barg t o’ qimalari va yosh novdalari nobud b o’ladi.
Tеmir еtishmasligi mеva va rеzavor mеvali o’simliklarda - olma, nok, olx o’ri, shaftoli, sitrus o’simliklari, uzum, malina va bosh qalarda ayni qsa tеzro q sеziladi. Tеmir еtishmasligi kartoshka, karam, pomidor, makkaj o’xori kabi dala ekinlari va sabzavotlarda kuzatilishi mumkin.
O’simliklarda mis tan qisligi. O’simliklar uchun mis еtishmasligi k o’pincha torfli-bot qo q shuningdеk, qumli (mis mi qdori 0,001 protsеntdan kam b o’lganda) va karbonatli (misning o’simliklar o’zlashtiradigan birikmalari b o’lmasligidan) tupro qlarda sеziladi. Mis еtishmasligi qavo issi q b o’lganda va ozi q mu qitida ikki valеntli tеmir borligida kuchayadi. Bosho qli ekinlarda mis tan qisligining o’ziga xos bеlgilari- o’simlikning och yashil rangga kirishi, k o’p shoxlanishi, barg uchlarining o qarishi, barg qinlaridan bosho qlar yoki r o’vaklarning еtarli darajada chi qmasligi, bosho qlarning bukilganligi, barglarning buralib kolishi, donining puchligi, don sifatining pasayishi va qosilning ni qoyatda kam b o’lishidir.