Guliston davlat universiteti pedagogika fakulteti pedagogika- psixologiya

E. Krechmer
odamning tana tuzilishi 
xususiyatlari bilan xarakteri bog‘liqligiga ko‘ra uch tipini ajratgan:
➢ 
astenik tip - oriq, o‘rtacha va undan sal baland bo‘yli, tor elkali, qo‘llari 
uzun va oriq, ko‘krak qafasi rivojlanmagan - odamlar biroz, hayolga va fikrlashga 
beriluvchan, atrofdagilar bilan qiyinchilik bilan kirishib ketadigan, tez xafa 
bo‘ladigan, hissiyotlarga beriluvchan bo‘ladi;
➢ 
atletik tip - rivojlangan muskullarga ega, bo‘yi o‘rtacha va undan baland, 
elkalari keng, ko‘krak qafasi rivojlangan inosnlar xarakter bo‘yicha faol, 
harakatchan, o‘zlariga ishongan, mag‘rur, biroz agressiv yoki taassurotlarga 
berilmas, mimikasi va harakatlari unchalik namoyon bo‘lmaydigan, tafakkur 
jarayonlari ham unchalik egiluvchan bo‘lmagan kishilardir;
➢ 
piknik tiplar - to‘ladan kelgan, o‘rta bo‘yli, ba’zan pakana, bo‘yinlari qisqa 
insonlar odatda hissiyotlarini unchalik namoyon qilmaydigan, lekin muloqatga 
kirishuvchan, ochiq, mehribon, dunyoqarashlari teran insonlardir.
Psixolog olim 
Erix Fromm
esa xarakter tiplarini egasining mehnatdagi 
samaradorligiga, qilgan ishlarining oqibatiga ko‘ra tafovutlaydi. Uning ta’rificha, 
samaradorlik - inson o‘z imkoniyatlarini o‘z manfaati yo‘lida ishlatishiga sabab 
bo‘luvchi sifatlarni bildiradi. Shunga ko‘ra samaraga yo‘nalganlar va samaraga 
82
A handbook for teaching and learning in higher education : enhancing academicpractice / [edited by] Heather Fry, 
3rd ed.p. cm. p: 130.

---

151
yo‘nalmaganlar toifasina bo‘linadi. Demak, samaraga yo‘nalganlar - o‘z kuchi va 
imkoniyatlarning faoliyati va o‘zini namoyon etish uchun to‘la sarflaydiganlar 
bo‘lib, ularga faollik, o‘zgalarni sevish, aqllilik, farosatlilik xos bo‘lsa, bunday 
orientatsiyasi yo‘qlar - ularning aksidir.
Bundan tashqari, amerikalik boshqaruv kadrlarni ijtimoiy psixologik jihatdan 
faoliyatga tayyorlash bo‘yicha olim Syuzan Dalinger xarakterning psixogeometrik 
tipologiyasiga asos solgan va unda kvadrat, uchburchak, aylana, to‘rtburchak, 
zigzag kabi shakllarning qaysi birini tanlashiga qarab odamlar tafovutlanishi qayd 
etilgan.
83
Munosabatlarning xarakterdagi o`rni xususida