64
11-LABORATORIYA ISHI
MAVZU:
DON MASSASINING NAFAS OLISH
INTENSIVLIGINI ANIQLASH
Ishdan maqsad:
Don massasining nafas olish intensivligini aniqlashning
ba`zi bir usullari bilan tanishish
Asbob-uskuna va materiallar.
Donning
nafas olish intensivligini
aniqlash uchun asbob, 150—200 ml li konussimon kolbalar, 25 ml li pipetkalar,
kimyoviy
stakanlar, 50 °S gacha termometr, 15 va 25 % namlikdagi bug`doy
doni.
Reaktivlar:
uyuvchi
natriy eritmasi, shovul kislotasi (1 l suvga 2,8636 g
kontsentratsiyali), fenolftalein (1% li eritmasi).
Asosiy tushuncha
Nafas
olish
jarayonida
oksidlanish
va
murakkab
organik
birikmalarning oddiyrok mahsulotlar — karbonat angidrid gazi va suvga
parchalanishi ro`y beradi.
Bundan tashqari, nafas olishda erkin issiqdik
energiyasi ajraladi. Uglevodlardan, birinchi navbatda, glyukoza nafas olish
uchun asosiy material bo`lib xizmat qiladi.
Kislorod yetishmaganda yoki
u cheklangan miqdorda kirganda,
uglevodlarning chala parchalanishi bilan ta`riflanuvchi anaerob yoki
intramolekulyar nafas olish vujudga keladi.
Anaerob nafas olishda xosil bo`lgan etil spirgi murtak (boshlang`ich
xosila)ning hayot faoliyatiga zararli ta`sir ko`rsatadi,
buning natijasida
donning unib chiquvchanligi pasayadi. Nafas olish energiyasi (quvvati)
turli omillarga, birinchi navbatda namlik, xarorat va kislorodning kirishiga
bog`liq;. Donning nafas olish quvvati odatda 24 soat davomida 1000 g
quruq, don moddasidan ajralib chqqan karbonat angidrid gazining
milligrammlaridagi miqdorida ifodalanadi. Aniqlash usuli o`yuvchi
bariy
65
eritmasi bilan aerob yoki anaerob nafas olgan dondan ajralib chiqqan
karbonat angidrid gazini tutib qolishga asoslangan.
Donning nafas olish quvvatini 1936
yilda Butunittifoq, Don ilmiy-
tekshirish institutida ishlab chiqilgan asbob yordamida aniqlash mumkin.
Laboratoriya mashg`ulotlari o`tkazishda
bu asbobni soddalashtirish, ya`ni uni
termostat va spiralsiz yig`ish (montaj qilish) mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: 
