Guliston davlat universiteti sattarov karim qarshievich tuxtamisheva gulnoza qarshibaevna

Asbob va uskunalar: pintsetlar, tekshirish taxtalari, turli toshli texnik 
torozilar, 4-4,5 kattalikdagi lupa, toshbaqacha-burgalar bilan shikastlangan 
donlar kollektsiyasi. 
Asosiy tushunchalar
 
Don va don mahsulotlarining zararkunandalari; xashorat va turli 
ko`ng`izlar, kalamushlar va qushlar katta zarar keltiradilar. Don, un, yorma va 
omixta em zararkunandalariga nafaqat oziqa, balki yashash joyi vazifasini ham 
o`taydi. Don saqlash va don zaxiralari joylarida o`rnashgan zararkunandalar 
nafaqat mahsulot miqdorini kamaytiradi, balki uning oziqaviy, tovar va urug`lik 
ko`rsatkichlarini pasaytiradi. Ular donlarni o`z-o`zidan qizish jarayonini keltirib 
chiqaradi. Zararkunandalar mahsulotni lichinkalari, pustlari, o`liklari bilan 
ifloslantirib, turli infektsion kasalliklarni tarqatadilar.
Davlat don omborlarida o`tkazilgan tadqiqotlar ko`rsatishicha, g`alla 
tayyorlovi yakunlanganidan bir ikki oy keyin kamida 26 xil xashoratlar donga 
zarar etkaza boshlaydi. Sholi uzuntumshug`i (tekshirilgan don partiyalarining 
45% da), to`g`nag`ich mo`ylovli tillaqo`ng`iz (34% da), pichan xo`rak (32% da), 
g`alla parmalovchi qo`ng`iz (29 %), kalta mo`ylov un xo`rak (23% da), janub 
kapalagi (21% da), surinam un xo`ragi (20% da), silliq tillaqo`ng`iz (10% da), 

---

70 
baxmal zamburug`xo`r, g`alla kuyasi va tegirmon kapalagi (8% da), ombor 
uzuntumshug`i (6% da) eng ko`p uchragan.
Zararkunandalarga qarshi kurashish davlat miqyosida yuqori ahamiyatga 
egadir. Zararkunandalarga qarshi kurashning samaradorligi mutaxassislarning 
don saqlash soxasidagi malakasi, ularni kerakli sharoit yaratish qobiliyati, shu 
soxa bo`yicha zarur jamoat ishlarini to`g`ri yo`lga qo`yishga bog`liqdir. 
«Donni saqlash va qayta ishlash» mutaxasisligi bakalavrlari 
zararkunandalarning onologiyasi, fiziologiyasi va ekologiyasi bilan chuqur 
tanishishlari, eng xavfli turlari, ularni keltiradigan zararlari, ularning 
klassifikatsiyalashishlari bilimlarini egallashlari lozim.