Guliston davlat universiteti sattarov karim qarshievich tuxtamisheva gulnoza qarshibaevna

O`rtacha namuna ajratish. O`rtacha deb, don sifatini aniqlash uchun 
ajratilgan dastlabki nusxaning bir qismiga aytiladi. Agar dastlabki namuna 2 kg 
og`irlikda bo`lsa, ushbu namuna bir vaqtning o`zida o`rtacha namuna 
hisoblanadi. Agar dastlabki namunaning og`irligi 2 kg dan oshsa, unda o`rtacha 
namuna ajratiladi. 
O`rtacha namuna ajratishni bo`lish aparatlari yordamida yoki qo`l-da amalga 
oshiriladi. Aralashtirish jarayoni quyidagi tarzda o`tkaziladi: yupqa yog`och 
taxtachani o`ng va chap qo`lda ushlab, ular bilan donni ikki qarama-qarshi 
tomonga engil ko`tariladi va kvadrat o`rtasiga to`kib keyin aralashtiriladi. Ushbu 
ishni bir necha marotaba amalga oshiriladi, natijada silindr shaklidagi uyumcha 
paydo bo`ladi. So`ng donni yupqa yog`och taxtachalar bilan uyumchani ikki 
tomondan egallab, bir vaqtning o`zida ular o`rtaga to`planadi. Shunda birinchi 
uyumchaga nisbatan perpendikulyar joylashgan ikkinchi uyumcha yuzaga keladi 
(3-rasm, o`ngda). Bunday aralashtirish 3 marotaba o`tkaziladi. 

---

12 
 
2-rasm. Namunalarni qo`lda aralashtirishda yuzaga keltirilgan don qatlamchasi 
Aralashtirilgandan keyin dastlabki namuna ikkinchi marta kvadrat shaklida 
(mayda urug`lik ekinlari uchun 1,5 sm va yirik urug`liklar uchun 5 sm dan ortiq 
bo`lmagan qalinlikda) taqsimlanadi va yupqa taxtacha yoki chizg`ich bilan 
dioganal bo`yicha 4 ta uchbur-chakka bo`linadi (3-rasm). So`ngra ikki qarama-
qarshi uchburchaklar-dagi donlar yig`ishtiriladi, qolgan ikki uchburchakdagi 
donlar esa bir-biriga aralashtiriladi va yuqorida qayd etilganidek, o`sha usulda 
aralashtiriladi va yana 4 ta uchburchakka bo`linadi. Ikki qarama-qarshi 
uchburchaklardagi don yig`ishtirib olinadi, qolganlari yana aralashtiriladi. Bu 
ish ikki uchburchakdagi don og`irligi taxminan 2 kg ga etguncha davom etadi. 
Shunda o`rtacha namuna yuzaga keladi.