Guliston davlat universiteti xidiraliev k. E. Aholi geografiyasi va demografiya asoslari

Fransiya, Germaniya, Italiya, Daniya davlatlari aholisining kelajakdagi miqdori 
demografik bashoratlar orqali, aniqlandi. 
1921 yil E.M. Tarsov, S.G. Struminlar 1921-1941 yillar uchun Rossiya 
aholisining demografik istiqbolini ishlab chiqdilar. A.S.Novoselskiy, B.B Poevskiy, 
M.B. 
Ptux, 
Yu.A.Korchak-Chepurkovskiy, 
A.P.Komnko, 
B.Babaninlar 
tomonidan ham demografik bashoratlar ishlab chiqilgan. Demografik bashoratning 
uslublari esa Rossiyalik aholishunos olimlar A.Ya. Boyarskiy, B.Ts. Urlanis, V A. 
Borisov ishlarida keng o‘rin olgan. O‘zbekistonda demografik bashoratni ishlab 
chiqish asosan 1960 yillardan boshlanadi. Respublikada dastlabki demografik 
bashoratlar aholishunos olim M.K.Qoraxonov rahbarligida 1962-1980 yillarda ishlab 
chiqilgan. Keyinchalik Respublikada Mullajonov, Ubaydullaeva, Ali-Qoriev, 
Bo’rieva, Maksakova va boshqalar har tomonlama mukammal bashoratlarning 
ishlab chiqishdi.
Demografik bashoratda mehnat yoshidagi aholini yosh-jinsiy, ma‘lumot, kasb-
malakasi bo‘yicha kelajak tarkibini aniqlash alohida ahamiyat kasb etadi. Chunki, ana 

---

136 
shu bashorat asosida har bir davlat va uning hududlarida kelajakdagi mehnat 
resurslari balansi ishlab chiqiladi. 
Aholining oilaviy tarkibini bashorat etish ham muhim demografik tadqiqotdir. 
Chunki oila juda ko‘p mahsulotlarning iste‘molchisi hisoblanadi. Kelajakda oilaning 
tarkibi qanday bo‘ladi, aholining necha foizi yolg‘iz yashaydi, necha foizi oddiy 
oilalalarda, necha foizi 2-3 avlod vakillari yashovchi murakkab oilalarda istiqomat 
etadilar. Yosh oilalar salmog‘i qanday bo‘ladi? Ana shu savollarga oila tarkibini 
bashorat etish orqali javob beriladi hamda shu bashorat asosida aholiga turar joy 
yashash uchun kerak bo‘lgan barcha mahsulotlar ishlab chiqish rejalashtiriladi.