H. I. Shukurov, S. Q. Qanoatov jamoada hamshiralik ishi tibbiyot kollejlari uchun darslik Qayta ishlangan uchinchi nashr toshkent «Iqtisod-moliya»

Infeksiyaning manbayi, infeksiya yuqish mexanizmiga asosan 
yuqtiradigan obyektlarning tasnifi
Infeksiya manbayi
Odamlar, hayvonlar; it, mushuk, cho‘chqa,
tuya, qushlar
Infeksiyaning yuqish
yo‘llari
Havo-tomchi, havo chang yo‘llari
Zararlanishi yuqori xavfni
belgilab beruvchi omillari
bor obyektlar
qariyalai; qandli diabet bilan og‘rigan
bemorlar,­buyrak­dia1izi­muо1aja1агini­
olib­turuvсhi­bemorlar,­kollagen­kasalliklar­
bilan og‘rigan bemorlar, VICH infeksiyaga
chalinganlar, adenokartikotrop garmonlar
olib turuvchilar,

o‘smalarga qarshi dori

qabul qiluvchilar, tuzalmagan sil bilan
og‘rigan bemorlar.
Kasallik­bian­og‘rish­xavfi
bo‘lgan kishilar
Bemor oila a’zolari, tibbiyot xodimlari,
xibs-xona xodimlari, yashash sharoiti og‘ir
kishilar
Epidemiologiyasi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti
ma’lumotiga ko‘ra dunyo aholisining 3/1 qismi sil tayoqchasi
bilan zararlanar ekan, oqibatda ularning 8 millionida sil kasalligi
rivojlanadi va har yili 2 million odam hayotdan ko‘z yumadi.
10 milliondan ortiq odamlar tuberkulyoz va VICH infeksiyasi

---

179
bilan zararlanib, ularning 90 % rivojlangan mamlakatlarda

yashaydilar. Saxara atrofida (Afrika) ikkala infeksiya
qo‘zg‘atuvchi bilan zararlanish nisbati har 100000 aholiga
1000 kishdan ko‘pni tashkil qilar ekan. dunyo miqyosida SPId
kasalligiga chalinganlarning uch nafardan biri sil kasalligidan
vafot etar ekan.
Patogenezi. Sil mikobakteriyasi bilan zararlanganlarning
10 %dan ortig‘i sil kasalligi bilan kasallanadilar. Bunda
organizmning immun qobiliyati pasayganda, nafas olishda
tushgan sil mikobakteriyalari rivojalanishi uchun qo‘lay holat
bo‘lib, kasallik rivojlanib. «Birlamchi sil» deb ataluvchi kasallik
bilan kasallanadilar.
«Surunkali - ikkilamchi yoki kattalar turi» deb nomlanuvchi
sil kasalligi ham mavjud. U dastlabki sil kasalligi bilan
og‘riganda to‘liq davolanmasa retsidiv natijasida rivojlanadi. Bu
holat o‘pkada saqlangan ikobakteriyalar organizmning immun
qobiliyati susayganda yuzaga keladi. Sil kasalligi yuqtirilgandan
so‘ng 2 yil davomida surunkali formasiga o‘tadi. Biroq bunday
holatlar 20-30 yildan so‘ng ham sodir bo‘lishi mumkin. Hozirgi
paytda sil kasalligi ko‘proq keksa kishilarda kuzatilmoqda.