H. P. Abdulqosimov O‘zmu iqtisodiyot nazariyasi kafedrasi

 
 
 
 

---

85 
Asosiy tushunchalar 
Merkantelizm – buning mohiyati muomala sohasidagi, ya’ni pul 
aylanmasidagi (oborotidagi) va savdodagi qonuniyatlarni aniqlaydi.
«Caissez faire» tamoyili (prinsipi) bu savdo qilishdagi kishilarga erkinlik 
berish va davlatning iqtisodiyotga aralashmaslikni bildiradi.
Fiziokratlar – bular asosiy tushunchalarni ishlab chiqarishga qaratganlar 
(agrar sektoriga). 
Klassik maktab – asosiy vakillari A.Smit «Tabiat va xalqlarning boy 
bo‘lishi to‘g‘risida tadqiqot»
50
(1976) asarida asosan, e’tiborni iqtisodiyot 
faoliyatida kishilarga erkinlik berishga qaratgan edi. D.Rikardo esa, ishlab 
chiqarish sohasini qiymat va daromad manbai, degan edi. Sen-Simon, Klod 
Anri de Ruvrua, Sharl Fure, Robert Ouen va boshqalar ham klassik maktab 
vakillari bo‘lganlar. 
Neoklassik maktab vakili Alfred Marshall talab va taklif, ya’ni bozor 
muvozanatini, narx-navo mexanizmini o‘ziga interpretatsiya qilgan.
Marjanalizm – XIX asrdagi eng yuksak naflilik nazariyasining amalga 
oshirganlar, ularning vakillari – Karl Menger, Fridrix fon – Vizer, Oygen fon 
– Bem – Baverk bo‘lganlar. 
Ekonomika bu iqtisodiyotning o‘zaro bog‘liqligini funksional tamoyil 
(prinsip) asosida tadqiq qilishni anglatadi.
Seminar darslarda muhokama qilish uchun savollar 
1. Iqtisodiyot nazariyasi fani maktablarining asosiy yo‘nalishlari.
2. Klassik maktab asoschilarining iqtisodiyot fanida rivojlanishga qo‘shgan 
ulushlari nimalardan iborat? 
3. O‘zbekiston iqtisodchilari fikrlarining iqtisodiyot nazariyasi fanining 
rivojlanishidagi roli. 
 
Mustaqil ta’lim uchun savollar 
1. Jamiyatga nima uchun iqtisodiyot fani kerak? 
2. Iqtisodiyot nazariyasining boshqa jamiyatshunoslik fanlar orasidagi o‘rni 
qanday? 
3. Iqtisodiyot fanining asosiy tushunchalari va ularning usullari nimadan 
iborat? 
50
А.Смит. «Исследование о природе и причинах богатства народов». М.: Директ-Медиа, 
https://biblioclub.ru/index.php?page=book_red&id=560822014 

---

86