H. P. Abdulqosimov O‘zmu iqtisodiyot nazariyasi kafedrasi
Ehtiyojlar, resurslar, ne’matlar
Download 5.61 Mb. Pdf ko'rish
|
1 tom Mamedov, H., Muminov, N., Umarov, A., Ismailov, A.
- Bu sahifa navigatsiya:
- 3.1. – chizma. Ehtiyojning tarkibiy qismlari.
|
3.1. Ehtiyojlar, resurslar, ne’matlar Iqtisodiyotning ilk ta’rifi odamlarning iqtisodiy faoliyatini, ularning ehtiyojini qondirishga qaratilganligiga asoslanadi, shuning uchun ehtiyoj resurslar, texnologiyalar, mahsulotlar va ulardan foydalanish kabi tarkibiy qismlarni o‘z ichiga oladi. Mazkur qismlarning o‘zaro aloqadorligini 87 soddalashtirilgan holda quyidagi ko‘rinishda tasavur qilish mumkin: 3.1. – chizma. Ehtiyojning tarkibiy qismlari. - nima maqsadda (kim uchun ishlab chiqarish kerak, mahsulotdan foydalanishning yo‘nalishlari)? Iqtisodiyotga bunday yondashilganda quyidagi dastlabki eng oddiy iqtisodiy muammolar paydo bo‘ladi: - nima ishlab chiqarish kerak (qanday ehtiyojlarni qondirish kerak)?; - qanday ishlab chiqarish kerak (qaysi resurslardan, qanday texnologiya bo‘yicha)? Ehtiyojlar iqtisodiy faoliyatning boshlang‘ich nuqtasi, ularning qondirilishi – pirovard natija hisoblanadi. Ehtiyojlarni muntazam qondirib turish zarurati – insoniyat jamiyatining, har bir odamning xususiyatidir. Ehtiyojlar rang-barang. Ularni turli mezonlarga ko‘ra quyidagicha tasniflash mumkin: - Tirikchilik vositalariga, ya’ni odamlarning hayotiy muhim ehtiyojlarini qondiradigan ne’matlarga bo‘lgan (ovqat, kiyim-kechak, boshpana va h.k.) ehtiyojlar; - Inson hayotining ijtimoiy-madaniy vositalariga (maorif, madaniyat, bo‘sh vaqt va h.k.) bo‘lgan ehtiyojlar; - Faoliyat vositalariga (tovarlar ishlab chiqarish, xizmat ko‘rsatish uchun zarur narsalar va h.k.) bo‘lgan ehtiyojlar; - Ijtimoiy-obro‘li ne’matlarga (turistik xizmatlar, zeb-ziynat buyumlari va h.k.) bo‘lgan ehtiyojlar. Ehtiyojlarni qanday qondirilishiga (alohida-alohida, jamoa holida) ko‘ra, qondirilishi muqobilligiga ko‘ra va h.k. boshqacha tasniflasa ham bo‘ladi. Iqtisodiyot nuqtai nazaridan ehtiyojlar o‘zgarishining prinsipial xususiyatlarini aniqlash, ayniqsa, muhim - jamiyat rivojlanib borgani sayin ehtiyojlarning oshishi, tarkibi, sifati va soniga ko‘ra muntazam o‘zgarib turishi Ehtiyoj Resurslar Ishlab chiqarish Mahsulotlar Foydalanish |
