H. P. Abdulqosimov O‘zmu iqtisodiyot nazariyasi kafedrasi
Download 5.61 Mb. Pdf ko'rish
|
1 tom Mamedov, H., Muminov, N., Umarov, A., Ismailov, A.
- Bu sahifa navigatsiya:
- 11.1-chizma. Bozor raqobatining faoliyat ko‘rsatish mexanizmi TALAB-TAKLIFGA
- TALAB-TAKLIFGA
|
Raqobat mexanizmi. O‘z navbatida narx - navo talab va taklifga ta’sir
o‘tkazadi. Narx-navoning o‘sishi talabning pasayishiga olib keladi, lekin ayni vaqtda tovar ishlab chiqaruvchilarni ko‘proq mahsulot ishlab chiqarishga rag‘batlantiradi. Shuningdek, talab va taklifning o‘zgarishi narx-navoning ko‘tarilishi yoki pasayishiga ta’sir etadi. Talab va taklif muvozanatda bo‘lganida, ya’ni teng bo‘lganida, shunga yarasha narx-navo qaror topadi. Raqobatning faoliyat ko‘rsatish mexanizmi 11.1 chizmada keltirilgan. 11.1-chizma. Bozor raqobatining faoliyat ko‘rsatish mexanizmi TALAB-TAKLIFGA Muvozanatga teng narx-navo Talab va taklif o‘rtasidagi muvozanat talab tomonga o‘zgargan, deb tahmin qilamiz Yangi muvozanatga teng narx- navo Talab-taklifga Talab-taklifdan Narx-navo oshadi Foyda me’yori, rentabellik oshadi Boshqa sohalardan kapital oqib keladi Ishlab chiqarish kengayadi Taklif ko‘payadi Narx-navo pasayadi Tarmoqqa materiallar va mehnat resurslari oqib keladi Taklif talabdan oshib ketdi, deb tahmin qilamiz Yangi muvozanatga teng narx- navo Talab-taklifdan Narx-navo pasayadi Foyda me’yori, rentabellik pasayadi Mazkur sohaga qo‘yilgan kapitallar qaytarib olinadi Tarmoqdan materiallar va mehnat resurslari qaytarib olinadi Narx-navo oshadi Ishlab chiqarish qisqaradi Taklif kamayadi TALAB-TAKLIFGA Muvozanatga teng narx-navo Talab-taklifga 265 Foyda va foydaning me’yori. Shuni ta’kidlash kerakki, xo‘jalik faoliyatining turli tarmoqari va sohalarida ishlab chiqarishning o‘ziga xos xususiyatlarga egaligi kapital miqdori teng bo‘lgan holda har xil foyda olish imkoniyatini keltirib chiqaradi. Foyda eng umumiy ko‘rinishida tovarni sotishdan olingan tushum yoki daromad bilan ana shu tovarni ishlab chiqarish va sotishga qilingan sarf-xarajatlar o‘rtasidagi farqdan iboratdir. Sarflangan teng miqdordagi kapital evaziga oz yoki ko‘p foyda olinishi kapitallar faoliyatining samaradorligi turli darajadasidan dalolat beradi. Sarflangan kapitalning samaradorligi yoki foyda keltirish darajasi foyda me’yori bilan o‘lchanadi. Foyda me’yori quyidagi formula bilan ifodalanadi: 1000 1 Х K P P ав = % bunda, R Download 5.61 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|