H. P. Abdulqosimov O‘zmu iqtisodiyot nazariyasi kafedrasi
Download 5.61 Mb. Pdf ko'rish
|
1 tom Mamedov, H., Muminov, N., Umarov, A., Ismailov, A.
|
Qisqacha xulosalar Ushbu iqtisodiyot nazariyasi fanining asosi va asoschilarining – paydo bo‘lishi, shu darslikning muqaddimasida berilgan bo‘lib, bu yerda 1615 yilgacha har xil iqtisodiy fikr yuritishdan, ya’ni Ksenofont, Aflotun va Arastulardan boshlanib ekonomika – ekonomiks – an’anaviy siyosiy iqtisod va iqtisodiy nazariya (hammasi bir xil ma’noga ega) degan so‘zlarning o‘ziga xos ta’rif berilgan. Bu grek-yunon tilidan olinib, «ekonomika – aykanomia – iqtisod» – «oykos» – uy xo‘jaligi, «Nomos» – qonun-qoida va birinchi vaqtlarda bu uy xo‘jaligini yuritish to‘g‘risidagi fan deb qaralgan. Keyin 1615 yilda fransuz merkantilistlar maktabi vakili Antuan de-Monkreten «siyosiy iqtisod traktati» asarini nashr qildi. Bu butun fanga nom qoldirdi va bu ham siyosiy iqtisodni xo‘jalik faoliyati va unga rahbarlik qilish qoidasi sifatida qarab chiqqan edi. Shu bilan birgalikda merkantilizm nazariyasi maktabi paydo bo‘lgan (XVI – XVIII asrlarda) «Merkanos – savdogar» degan ma’noga ega bo‘lib, ular kishilarning boyligi – bu pul, oltin, bunga hamma narsani sotib olish mumkin va buning iqtisodiy nazariyadagi mohiyati muomala sohasidagi qonuniyatlar bo‘lgan. Bulardan keyin tarixiy klassik siyosiy iqtisod tiklanishiga katta hissa qo‘shgan fransuz iqtisodiy fikri XVIII asrda fiziokratlar maktabi bo‘lgan. Fiziokrati grekcha termin bo‘lib «Tabiat hukmronligi» deb atalgan. Merkantilizmdan farqi fiziokratlar nazariyasining asosida dehqonchilik mehnati, qishloq xo‘jaligining o‘zi iqtisodiyotda yagona unumdorliki sektori sifatida, jamiyat boyligining manbai – agrar sektorning qo‘shimcha mahsulotidadir, deyilgan. Albatta, har ikkala maktab o‘zlarining iqtisodiy rivojlanishida va dunyoqarashida ijobiy va salbiy tomonlari bo‘lib, ba’zida ancha xatoliklarga ham yo‘l qo‘yganlar. Keyinchalik bu fanning rivojlanishida A.Smitning, O.Rikardo, K.Marks, Avstriya maktabi vakillari, Lozanna iqtisodiy maktabining asosiy vakillari, ingliz-amerika iqtisodiy maktabining vakillari, ulardan keyin Jon Meynard Keyns va Monetarizm vakillari ham o‘zlarining katta hissalarini qo‘shganlar, bular hammasi ushbu bobda batafsil yoritilgan. Download 5.61 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|